top of page

O aktywności poznawczej ucznia

Aktywność poznawcza ucznia odnosi się do procesów myślowych, które uczniowie angażują podczas uczenia się. Obejmuje ona różne poziomy zaangażowania umysłowego – od prostego zapamiętywania faktów po głębokie rozumienie, analizowanie, ocenianie i tworzenie nowych treści.

Classmates

Przykłady poziomów aktywności poznawczej (wg taksonomii Blooma):

  • Zapamiętywanie – np. przypomnienie definicji.

  • Rozumienie – np. parafrazowanie tekstu własnymi słowami.

  • Zastosowanie – np. użycie wzoru matematycznego w nowym zadaniu.

  • Analiza – np. porównanie dwóch źródeł informacji.

  • Ewaluacja – np. ocena wiarygodności informacji.

  • Tworzenie – np. opracowanie własnego rozwiązania problemu.

Przykłady aktywności poznawczej ucznia na lekcji:

  • Rozwiązywanie problemów.

  • Stawianie pytań.

  • Dyskutowanie i argumentowanie.

  • Tworzenie map myśli.

  • Interpretowanie danych.

  • Formułowanie wniosków na podstawie tekstu lub eksperymentu.

  • Ocenianie jakości tekstu lub wypowiedzi.

W planowaniu lekcji nauczyciel powinien dążyć do różnicowania poziomów aktywności poznawczej, aby wspierać rozwój umiejętności myślenia krytycznego i twórczego.

Wspieranie aktywności poznawczej uczniów oznacza tworzenie takich warunków, w których uczniowie aktywnie przetwarzają wiedzę, a nie tylko ją biernie odbierają. Chodzi o to, by myśleli, analizowali, rozwiązywali, pytali, tworzyli, a nie tylko słuchali i zapamiętywali.

Jak wspierać aktywność poznawczą uczniów?

Stawianie wyzwań poznawczych - warto zadawać pytania otwarte, problemowe. Nie dawać gotowych rozwiązań, ale pozwalać uczniom samodzielnie je znaleźć. Pomocne będą tu metody oparte na rozwiązywaniu problemów, np. gry decyzyjne,  analiza konkretnego przypadku, debaty.

Aktywne metody nauczania - czyli dyskusje, burze mózgów, drama edukacyjna, metoda projektu. Ważna jest praca w grupach, podczas której uczniowie mają wyraźnie wyznaczone role. Takie metody jak mapy myśli, diagramy, karty pracy mają większe szanse skłonić uczniów do analizy i syntezy.

Pytania wyższego rzędu (wg taksonomii Blooma) skłaniające do analizy, oceny, czy tworzenia (np. „Jakie są różnice między…?”, „Czy zgadzasz się z tą opinią? Dlaczego?”, „Zaprojektuj rozwiązanie problemu…”.

Umożliwienie wyboru i decyzji - motywację uczniów i ich zaangażowanie poznawcze można zwiększyć poprzez dawanie im możliwości wyboru tematu projektu, formy pracy, narzędzi.

Warto dawać informację zwrotną, zamiast tylko ocen i stosować pytania sprawdzające zrozumienie. Ocenianie kształtujące sprawia, że uczniowie uczą się refleksji nad własnym myśleniem i uczą się uczyć.

Uczenie strategii uczenia się - daje uczniom narzędzia do pracy aktywnymi metodami - w tym celu można pomagać uczniom planować pracę, stawiać pytania podsumowywać, korzystać z różnych źródeł i pokazywać jak tworzyć notatki.

Publikacje i artykuły na stronach oświatowych

Aktywność poznawcza dziecka w przestrzeni edukacyjnej środowiska. Anna_Basińska
 
Uczenie się, czyli aktywny proces poznawczy. Małgorzata Słoma. 

Aktywność poznawcza jako jeden z elementów profilaktyki pozytywnej we wczesnej edukacji. Sławomir Śliwa.
 
Jak zwiększyć aktywność współczesnego ucznia? Emilia Musiał.
 
Aktywność poznawcza kształtowana w trakcie nauki matematyki z wykorzystaniem technologii informacyjnych. Joanna Kandzia

Aktywność poznawcza i działaniowa dzieci w badaniach pedagogicznych. Pod redakcją naukową Krzysztofa Kraszewskiego i Ingrid Paśko. 
 
Motywacja wewnętrzna i zewnętrzna. Mariola Łaguna. Motywacja wewnętrzna związana z aktywnością poznawczą. 

bottom of page