Zaburzenia koncentracji uwagi
Zdolność koncentracji uwagi, czyli świadomego kierowania i utrzymania jej na określonym rodzaju czynności oraz możliwość nierozpraszania się pod wpływem innych, nawet stosunkowo silnych bodźców niezwiązanych z wykonywaniem czynności, jest jednym z podstawowych czynników odpowiedzialnych za sukces szkolny ucznia.
Do około 5 roku życia uwaga ma charakter mimowolny, tj. dziecko skupia uwagę na wyrazistych cechach nowego bodźca oraz na przedmiotach czy zdarzeniach atrakcyjnych. W związku z tym dzieci w okresie przedszkolnym są bardzo podatne na rozproszenie uwagi, w ich aktywności może pojawiać się nagła zmiana kierunku zainteresowania. W miarę rozwoju czas koncentracji uwagi dziecka i odporność na działanie czynników rozpraszających ulegają stopniowemu wydłużeniu. Zmiana w zakresie funkcjonowania uwagi pojawia się między 5 a 7 rokiem życia. Dziecko zaczyna stopniowo kontrolować swoją uwagę, jest w stanie dłużej i efektywniej skupiać się na wybranej prze siebie aktywności.
Koncentracja to wysiłek umysłowy, w czasie którego obserwuje się zwiększenie dopływu krwi do mózgu, co z kolei korzystnie wpływa na zdolność percepcji i przetwarzania informacji. Koncentracja to moment zebrania myśli i spostrzeżeń tak, aby pozostać wyłącznie przy jednej czynności, jednoczenie ignorując inne. W procesie koncentrowania uwagi wyróżnia się:
-
Selektywność uwagi- proces śledzenia wybranych, istotnych bodźców oraz eliminowanie mało ważnych, które są mało znaczące dla realizacji danej aktywności. Dziecko z prawidłową selektywnością uwagi potrafi słuchać w skupieniu i w skupieniu realizować zadania, mimo zewnętrznych bodźców rozpraszających uwagę.
-
Czujność – pozwala na długotrwałe oczekiwanie na pojawienie się określonego bodźca, co pozwala dziecku do końca wysłuchać polecenia np. nauczyciela, a następnie potrafi podjąć aktywność, wykonując po kolei niezbędne czynności wedle instrukcji.
-
Przeszukiwanie, czyli aktywne poszukiwanie określonych bodźców w szumie informacyjnym. Ta umiejętność przydaje się w czasie gier zespołowych oraz w trakcie aktywności edukacyjnych związanych z : korzystaniem ze słownika ortograficznego, uzupełnianiem tabel i diagramów, wykonywaniem algorytmów, pracą z tekstem i rozwiązywaniem zadań z treścią.
-
Kontrolowanie jednoczesnych czynności - to zdolność dzielenia zasobów uwagi między czynności wykonywane jednocześnie. Wiele czynności składających się na wykonywaną aktywność jest zautomatyzowanych. Jednak wiele dzieci np. z ADHD, dysleksją, z dużą męczliwością, zaburzeniami procesów integracji sensorycznej mają duży problem z automatyzacją czynności.
Na trudności określane jako problemy z koncentracją, szczególnie w zakresie obowiązków szkolnych, składa się wiele przyczyn, m.in.:
-
niska motywacja do wysiłku poznawczego, słabo wykształcona umiejętność angażowania się w czynności o odroczonej gratyfikacji - czyli takie, których wykonanie nie jest od razu nagradzane;
-
słaba odporność emocjonalna, trudności w radzeniu sobie ze stresem;
-
niekorzystna atmosfera wewnątrzrodzinna, w tym poczucie bycia odrzuconym, zaniedbania wychowawcze;
-
zakłócenia w atmosferze, czy systemie szkolnym i/ bądź klasowym, w tym czynniki wywołujące napięcie emocjonalne, stres;
-
dysharmonie funkcji poznawczych, percepcyjnych i percepcyjno- motorycznych, poziom rozwoju intelektualnego, choroby przewlekłe, itp.
Trudności z koncentracją uwagi u dzieci mogą przejawiać się m.in. w:
-
odraczaniu wykonania określonych zadań,
-
szybko pojawiającym się uczuciem zniechęcenia i znudzenia,
-
rozkojarzeniu,
-
rezygnacji, wycofywaniu się z wykonywania zadań,
-
wykonywaniu kilku zadań jednocześnie bez doprowadzenia do końca żadnego z nich,
-
dużej ilości popełnianych błędów,
-
pobieżnej, chaotycznej, szybkiej pracy, czy też w wolnym tempie pracy.
Dzieci z zaburzeniami koncentracji uwagi można podzielić na dwa typy:
-
Aktywno – impulsywny, który charakteryzuje się: powierzchowną pracą w szybkim tempie, z wieloma błędami, częstymi frustracjami przy wykonywaniu trudniejszych zadań, przeszkadzaniem na zajęciach lekcyjnych, zapominaniem, nie zaznaczaniem prac domowych, itp.
-
Pasywny z zespołem ,,niebieskich migdałów’’ – charakteryzujący się powolnym działaniem, zamyślaniem się, wyłączaniem się. Dzieci takie potrzebują dużo więcej czasu, żeby rozpocząć pracę, popełniają liczne błędy. Dzieci z tego typu często odbiegają daleko myślami, chętnie fantazjują, co utrudnia im pracę.
ADD i ADHD
DYSLEKSJA