Rodzaje blogów
w kontekście edukacji
Zapoznając się z blogosferą, widzimy dużą różnorodność zarówno w wyborze tematyki jak i formy prowadzenia blogów. Często wybór tematyki bloga determinuje wybór określonego medium, w którym blogerzy publikują swoje treści.
Do niedawna podział blogów był dość tradycyjny i w dalszym ciągu podział ten jest obecny, ale coraz więcej osób używa do tworzenia blogów również innych środków wyrazu.
Podział blogów ze względu na tematykę
Najstarszą formą prowadzenia blogów są blogi pamiętnikarskie, wywodzące się z tradycyjnych dzienników i pamiętników. Blogi pamiętnikarski cechuje osobisty charakter i zawierają przemyślenia autorów, niekiedy są to blogi zamknięte tylko do osób należących do kręgu rodziny. Blogi relacyjne prowadzone jako forma nawiązania kontaktów, budowania relacji, do utrzymywania dotychczasowych kontaktów z przyjaciółmi i znajomymi. Popularne są blogi publicystyczne i informacyjno-reportażowe, komentujące codzienne wydarzenia i zawierające relacje i refleksje. Rozkwit przeżywają blogi hobbystyczne, na których blogerzy dzielą się swą pasją. Na blogach artystycznych znajdziemy prace malarskie fotograficzne, rysunkowe jak i muzykę.
W kontekście nauczycieli warto wspomnieć o blogach specjalistycznych – takich, na których znaleźć można porady na określone tematy. Blogi specjalistyczne to miejsce do dzielenia się wiedzą, doświadczeniem, świetnymi, innowacyjnymi pomysłami.
Takimi właśnie blogami są blogi nauczycielskie, na których znajdziemy ciekawe materiały i pomysły na lekcje, inspirujące scenariusze. Nauczyciele dzielą się wiedzą na temat nowoczesnych, dobrych i sprawdzonych sposobów nauczania, wykorzystania narzędzi TIK w nauczaniu, relacjami z ciekawych warsztatów i szkoleń.
Nauczyciele, pedagodzy i psycholodzy piszą o sposobach rozwiązania szkolnych i wychowawczych trudności i problemów oraz budowania pozytywnych relacji z uczniami. Pojawiają się ciekawe blogi popularyzujące tak ważne obecnie podejście do rozwiązywania konfliktów wśród uczniów jakim jest Porozumienie bez Przemocy, rodzicielstwa bliskości. Dzięki ich pracy, inni nauczyciele i rodzice mogą zapoznać się z nowymi i ważnymi nurtami w pedagogice i psychologii, pozytywnie odmieniającymi relacje w klasie i rodzinie.
Wśród nauczycieli i bibliotekarzy popularne są blogi prowadzone w formie relacji z wydarzeń, wycieczek, ciekawych zajęć, konkursów i projektów, sukcesów swoich i uczniów. Domeną bibliotekarzy, polonistów i pasjonatów książek są blogi literackie, czytelnicze, książkowe, czy biblioteczne, na których można znaleźć opinie i recenzje o książkach, nowościach i wyzwaniach czytelniczych. Bibliotekarze piszą o organizowanych konkursach, akcjach i maratonach czytelniczych, tworzą relacje z targów książki, spotkań z pisarzami, imprez kulturalnych, wręczania nagród literackich. Ich motywacją jest dzielenie się swoją wiedzą i doświadczeniem, opiniami, informacjami na temat nowości w środowisku, sposobami na popularyzację czytelnictwa, a także niekiedy chęć tworzenia własnego wizerunku, czy zmiany postrzegania bibliotekarza w społeczeństwie.
Nauczyciele i bibliotekarze prowadzą blogi osobiste, ale też blogi firmowe poświęcone danej bibliotece czy szkole i wszystkiemu, co się w niej dzieje, w ten sposób promując swoje działania i instytucji, w której pracują.
Podział blogów ze względu na środki wyrazu
Dynamika związana z rozwojem serwisów społecznościowych również odcisnęła swoje piętno na rozwoju blogosfery. O ile kiedyś dominowały blogi tekstowe, obecnie dużą popularność zdobywają wideoblogi (vlogi), blogi w formie podcastów i fotoblogi. Obecnie bloga nie trzeba tworzyć go w postaci strony internetowej, wystarczy Fecebook, Instagram, Youtube, Spotify albo inna platforma.
Blogi tekstowe - najczęściej wykorzystywanym środkiem wyrazu jest tekst - blogi tego typu są najpopularniejsze, wśród nich są zarówno pamiętnikarskie, informacyjne, publicystyczne, specjalistyczne oraz książkowe.
Fotoblogi - zawierają zdjęcia ułożone od najnowszego do najstarszego. W fotoblogach to fotografia jest podstawową formą wyrazu, nacisk jest położony na fotografię jej piękno i estetykę, często wręcz zastępuje tekst, a czasem jego część. Niekiedy obie formy – tekst i fotografia są ważne, lecz większy nacisk jest położony na fotografię.
Fotoblogi spotkamy w tradycyjnych serwisach blogowych, ale ogromna ich ilość znajduje się na Instagramie. Zazwyczaj posty takie oprócz zdjęcia zawierają krótką notkę, ale są wśród nich są takie, do których autor nie dodanie żadnego tekstu.
Ciekawym zjawiskiem na Instagramie są blogi książkowe – tu często piękne zdjęcia książek opatrzone są wybranym, trafnym cytatem z książki, poleceniem książki, czy krótszą lub dłuższą recenzją. Dużą popularnością cieszą się fotoblogi na Instagramie wśród bibliotekarzy i bibliotek, mniej znajdziemy tu nauczycieli.
Wideoblogi (vlogi) – ich podstawową treść stanowią pliki filmowe, publikowane przez autora w kolejności chronologicznej. Zamieszczane na nich filmy prezentują autora mówiącego na wybrany przez siebie temat. Vlogi zazwyczaj nie mają rozbudowanej fabuły, zachowują ciągłość narracji, brak w nich efektów specjalnych.
Z vlogów korzystają artyści oraz eksperci – dzięki zastosowaniu techniki wideo łatwiej jest im zaprezentować swoje dokonania i/lub podzielić się swoją wiedzą, zaprezentować nowe pomysły w interesujący sposób. Vlogi skuteczniej trafiają do szerszego grona odbiorców, ze względu na to, że przekaz filmowy jest bardziej przystępny niż pisany. Vlogi często mają bardziej osobisty charakter, niż blogi tekstowe.
Vlogi najczęściej są publikowane w serwisie Youtube, stąd blogerzy publikujący w tym serwisie nazywani są Youtuberami (oraz np. Booktuberami jeśli zajmują się popularyzacją literatury). Vlogerzy publikują nie tylko wcześniej przygotowane filmy, ale również live’y – transmisje na żywo publikowane np. w serwisach Youtube, czy Facebook, podczas których uczestnicy mogą zadawać na bieżąco pytania i uzyskiwać odpowiedzi.
Vlogi wśród nauczycieli nie są jeszcze tak popularne jak inne formy blogowania, ale jest coraz więcej nauczycieli, którzy widzą we vlogach świetne narzędzie do wykorzystania w nauczaniu nie tylko swoich uczniów, ale także przy okazji uczniów z całego kraju (przykłady: Pan Belfer, Fizyka od podstaw, Małgorzata Brodecka). Dla uczniów YouTube jest naturalnym środowiskiem, warto wykorzystać to w szkole, jako wsparcie w zrozumieniu wiadomości, które sprawiają trudność, w samokształceniu, powtarzaniu i przypominaniu wiedzy, jako element lekcji odwróconych.
Audioblogi (podcasty) – główną treść stanowią nagrania dźwiękowe – w formie plików audio i podcastów - internetowych publikacji dźwiękowych najczęściej w postaci regularnych odcinków. Ich autorzy nagrywają swoje przemyślenia lub praktyczne informacje na dany temat, a następnie publikują je na blogu lub w serwisie Youtube, Spotify, Storytel, Audioboom, Podcast Addict czy Overcast.
Na blogach artystycznych prowadzonych przez wokalistów i zespoły muzyczne, muzyka może stanowić wyłączną zawartość nagrania.
Podcast może być świetnym narzędziem do wspierania w edukacji oraz jako forma samodoskonalenia nauczyciela. Można je nagrywać jako cykle nagrań, prowadząc audycje na cały wachlarz różnych tematów. Tworzone są podcasty na temat historii, biologii, związane z językami obcymi. Nauczyciele w ten sposób przekazują uczniom wiedzę, ciekawostki, przemyślenia na temat przedmiotu, którego uczą. Uczniowie mogą nagrywać podcasty wspólnie z nauczycielem lub osobno, w ramach projektu lub jako wywiady z osobami ważnymi dla społeczności, zdobywając w ten sposób kompetencje medialne i społeczne.
Podcasty stają się coraz popularniejszą formą zdobywania wiedzy po pierwsze ze względu na łatwość z jaką obecnie można odsłuchiwać i nagrywać podcasty – aby zacząć nagrywanie na początku wystarczy smartfon. Podcasty można subskrybować, m.in. poprzez technologię RSS, dzięki temu po zasubskrybowaniu danego kanału otrzymujemy powiadomienia o pojawieniu się nowych odcinków i możemy je odsłuchać na urządzeniach mobilnych lub na komputerze.
Przykłady:
EduAkcja – Podcasty dla nauczycieli i rodziców, w których eksperci wypowiadają się na tematy związane z nauczaniem, uczeniem się, rozwojem psychicznym i fizycznym dzieci.
Od nauczania do uczenia się – skierowany do nauczycieli i rodziców, mających na względzie rozwój dzieci.
Agnieszka Stein, Sylwia Włodarska – podcast psycholożki dziecięcej, pomagającej rodzicom w rozpoznawaniu wyzwań rozwojowych i podpowiadającej, jak wspierać dzieci przechodzące przez różne trudne dla nich sytuacje.