Tydzień Książek Zakazanych. Cenzura książek
Przykłady zakazanych książek i przyczyny ich cenzury
ROK 1984 - GEORGE ORWELL
Była zakazywana wielokrotnie za treść komunistyczną i odniesienia o charakterze seksualnym. W roku 1950 zakazano jej w ZSRR. Natomiast w 1981 r. na Florydzie ze względu na prokomunistyczny wydźwięk. Była to stosunkowo częsta przyczyna zakazywania książki w amerykańskich szkołach, argumenty takie podnosili rodzice, ale i duchowni oraz dyrektorzy.
CZERWONY KAPTUREK
Gajowy rozcina wilkowi brzuch, Czerwony Kapturek i babcia wyskakują całe i zdrowe. Pusty brzuch wilka zostaje wypełniony ciężkimi kamieniami i rozbójnika spotyka zasłużony kres.
Przyczyną kalifornijskiego zakazu nie było rozkrojenie żywcem zwierzęcia czy dręczenie go zaszytymi w brzuchu kamieniami, lecz podarunek Czerwonego Kapturka: dziewczynka niosła babci butelkę wina. Takiego nakłaniania do alkoholizmu nie można było tolerować.
ZWROTNIK RAKA - HENRY MILLER
Książka została w USA zakazana na 27 lat (1934-1961) ze względu na wątki erotyczne i wulgarny język. Autor sam określał ją jako „zniewagę wyrządzoną siedmiu fundamentalnym wartościom i symbolom kultury: Sztuce, Bogu, Człowieczeństwu, Przeznaczeniu, Czasowi, Miłości i Pięknu”.
Książka do dziś uznawana jest za obsceniczną przez Citizens for Decent Literature. Inne książki Millera także były zakazane w USA. Zwrotnik Raka podobny los spotkał w RPA.
BUSZUJĄCY W ZBOŻU -JEROME DAVID SALINGER
W latach 1961-1982 książka była zakazana w szkołach i amerykańskich bibliotekach. Książka wzbudza kontrowersje z powodu wulgarnego języka, nawiązań seksualnych, dewaluację wartości rodziny, promocję alkoholu, papierosów i rozwiązłości.
SZATAŃSKIE WERSETY - SALMAN RUSHDIE
Zakazana w następujących krajach za bluźnierstwa wobec Islamu: Bangladesz, Egipt, Indie, Iran, Kenia, Kuwejt, Liberia, Malezja, Papua Nowa Gwinea, Pakistan, Senegal, Singapur, Sri Lanka, Tanzania, Tajlandia. Za napisanie "Szatańskich wersetów" na Salmana Rushdiego została nałożona fatwa, skazująca go na śmierć przez ajatollaha Alego Chomeiniego 14 lutego w 1989 roku.
Usunięta także z biblioteki publicznej w Wichicie (Kansas; 1989) za bluźnierstwa wobec proroka Mahometa.
FOLWARK ZWIERZĘCY - GEORGE ORWELL
Do końca lat 80. XX w. książka była zakazana przez polską cenzurę, ponieważ przedstawiała ustrój totalitarny, nawiązując do rosyjskich władz. Pierwsze oficjalne polskich wydanie ukazało się dopiero w 1988 r., mimo to od końca lat 70. powieść cieszyła się dużym zainteresowaniem i krążyła w drugim obiegu.
W Kenii zakazano jej w 1991 r., ponieważ krytykowała skorumpowanych przywódców, natomiast w 2002 r. w szkołach w Zjednoczonych Emiratach Arabskich - z powodu... bohaterów w postaci mówiących świń. Uznano, że taki obraz godzi w wartości religii islamskiej.
RZEŹNIA NUMER 5 - KURT VONNEGUT
Książkę palono w Południowej Dakocie i w Michigan z powodu odniesień do kwestii religii (1973). Usunięto ją z wielu bibliotek szkolnych w USA, głównie za obsceniczność, wulgarny język, sceny przemocy, bezbożność, niepatriotyczny obraz wojny. Pewien pastor z Dakoty Północnej w 1973 r. określił ją jako „narzędzie szatana”.
CIERPIENIA MŁODEGO WERTERA - JOHAN WOLFGANG GOETHE
Powieść wywierała bardzo duży wpływ na czytelników: ubierali się oni jak główny bohater, znacznie też wzrosła liczba samobójstw (samobójcy umierali z egzemplarzem książki w kieszeni).
Publikacja książki została zakazana przez kościół, z powodów religijnych i społecznych. Zdaniem duchownych nakłaniała ona do samobójstwa (tzw. efekt Wertera lub "gorączka werterowska").
W 2007 r. znalazła się na tzw. indeksie Giertycha.
MECHANICZNA POMARAŃCZA - ANTHONY BURGESS
W 1973 r. w Utah pewien księgarz został aresztowany za sprzedawanie obscenicznych książek, wśród których znajdowała się Mechaniczna pomarańcza. Książka skreślona z listy lektur w wielu amerykańskich stanach, np. w Massachusetts (1977), Colorado (1976) za wulgarny język. Usunięto ją też z bibliotek szkolnych w Alabamie (1982).
CHARLIE I FABRYKA CZEKOLADY - ROALD DAHL
Książka zakazana w bibliotece publicznej w Boulder (Colorado, USA), ponieważ bibliotekarze uznali, że promuje... ubogą filozofię życiową.
GADER HAYA - DORIT RABINYAN
Izraelski minister edukacji wyrzucił z listy lektur książkę ponieważ opisuje historię miłości Żydówki i Palestyńczyka i mogłaby zachęcać do zawierania małżeństw pomiędzy obywatelami tych państw.
Władzom państwa zarzucono cenzurę. Wycofanie książki z listy lektur szkolnych krytykują nauczyciele, a Izraelczycy domagają się jej przywrócenia.
Niedługo po wyrzuceniu książki z listy lektur stała się ona bestsellerem.
JEDENAŚCIE TYSIĘCY PAŁEK, CZYLI MIŁOSTKI PEWNEGO HOSPODARA - GUILLAUME APOLLINAIRE
Apollinaire naprawdę się postarał, by trafić na wszelkie możliwe indeksy i rankingi lektur zakazanych, bezbożnych i obrzydliwych. „Klasyczne” opisy seksu, pornografia homoseksualna i heteroseksualna, seks grupowy, seks z dorożkarzem i seks z popem, nadziewanie jeńca na żelazny pal, a także koprofagia, nekrofilia, zoofilia, kazirodztwo, sadyzm, masochizm i pedofilia.
CHATA WUJA TOMA - HARRIET BEECHER STOWE
Książka zakazana w Illinois (1984) na wniosek radnego ze względu na rasizm i niestosowny język (użycie w niej słowa „nigger”). Zdanie radnego podzielili uczniowie i rodzice. Od momentu wydania budziła silne emocje w USA, została też zakazana w 1853 r. w Rosji z powodu podważania nauk Kościoła prawosławnego i poddawanie w wątpliwość autokratycznej władzy.
NOCNIK - ANDRZEJ ŻULAWSKI
W 2010 roku sąd zakazał dalszego rozpowszechniania do czasu zakończenia procesu cywilnego, jaki wydawcy i jemu samemu wytoczyła za tę publikację aktorka Weronika Rosati.
LOT NAD KUKUŁCZYM GNIAZDEM - KEN KESEY
Zakazana w wielu amerykańskich szkołach, m.in. w Colorado, Ohio, Nowym Jorku, Idaho, Waszyngtonie. Głównie za wulgarne słownictwo, gloryfikowanie działalności przestępczej, opisy brutalności i przyczynianie się do zepsucia młodzieży. W jednaj z kalifornijskich szkół została wycofana ze względu na rodziców, którzy skarżyli się na wybór przez nauczycieli „śmieci” jako lektur.
KOCHANEK LADY CHATTERLEY - DAVID HERBERT LAWRENCE
W Wielkiej Brytanii książkę uznano za pornograficzną. Powodem ataków było m.in. słownictwo (np. fuck w różnych formach czy cunt). W 1960 r. książka wyrokiem sądu została „oczyszczona z zarzutu” obsceniczności.