Kontrola społeczna – system nakazów, zakazów i sankcji, które służą grupie lub społeczności do utrzymania konformizmu ich członków wobec przyjętych norm i wartości.
Konformizm – Konformizm (conformity)- "Skłonność ludzi do przyjmowania zachowań, postaw i wartości członków grupy odniesienia” (P.G. Zimbardo, R.J. Gerrig 2016, s. 726). Krótko mówiąc jest to zjawisko dostosowywania swoich zachowań i opinii do tych panujących w danej grupie. Zmieniamy własne zdanie pod wpływem zdania grupy. To dostosowanie może odbywać się poprzez dwa typy mechanizmów:
-
proces wpływu informatycznego czyli pragnienie aby poprawnie się zachować i wiedzieć jak postępować w danych sytuacjach.
-
proces wpływu normatywnego- dążenie do tego aby być społecznie akceptowanym, lubianym przez innych (P.G. Zimbardo, R.J. Gerrig 2016, s. 726-727).
Nonkonformizm jest przeciwieństwem konformizmu. Cechuje się postawą krytyczną do wszelkich zasad, norm, przyjętych zachowań i najczęściej wiążę się z ich łamaniem co może powodować wykluczenie społeczne a w przypadku norm prawnych sankcje prawne
Grupy społeczne to ludzie, których łączą silne więzi społeczne. Nie każda zbiorowość będzie jednak grupą, lecz każda grupa jest zbiorowością. Dla niektórych może być to trochę skomplikowane, lecz tak właśnie to działa w dzisiejszych czasach. Grupy społeczne można podzielić grupy podstawowe (ludzie przebywający ze sobą na co dzień), oraz wielkie (nie ma możliwości zobaczenia się ze wszystkimi ludźmi). Istnieje także grupa społeczna nazwana grupą podstawową, ale do niej należymy już w wyniku urodzenia się, jest to na przykład rodzina. Warto także w tym przypadku wspomnieć o grupie odniesienia, gdzie grupa służy dla nas przykładem, jest punktem odniesienia, dzięki niej dążymy do realizacji jakiegoś celu i robimy wszystko, aby spełnić nasze marzenia. Członkostwo grupy można nabyć na wiele sposobów, oczywiście zdecydowanie najważniejsze w tym wszystkim jest to, o jaką grupę społeczną w danym momencie konkretnie nam chodzi. Takie nabycie członkostwa dzielimy na:
-
przymusowej przynależności,
-
genetyczne,
-
kontrolowanej przynależności,
-
swobodnego dostępu.
Ład społeczny można określić jako porządek panujący w społeczeństwie, zachowany dzięki ustaleniu i respektowaniu pewnych zasad, wartości i norm. To jednak nie jedyna definicja tegoż pojęcia, mówi się również, iż ład społeczny to „spokój w stosunkach pomiędzy grupami społecznymi” bądź „dążenie do uporządkowania życia społecznego poprzez wartości, normy i postawy”. Bez względu na to, którą z powyższych definicji przyjmiemy za najlepszą, należy stwierdzić, że funkcjonowanie jakiejkolwiek społeczności bez uwzględnienia ładu społecznego jest niemalże nieosiągalne. Porządek społeczny to konstytutywny element stabilizacji społecznej. Bez niego następuje dezintegracja zbiorowości, mogąca doprowadzić do rozpadu więzi pomiędzy członkami i rozpadu grupy.
Najważniejszymi elementami tworzącymi ład społeczny są: prawo, moralność, religia oraz tradycja – one w największym stopniu wyznaczają zasady funkcjonowania społeczności, są źródłami norm i wartości, tym samym tworzą fundamenty porządku społecznego i regulują stosunki między członkami wspólnot. Wśród bardziej szczegółowych komponentów ładu społecznego możemy wymienić m.in.: pozytywne więzi między członkami społeczności, hierarchia wartości i norm powszechnie akceptowanych przez zbiorowość, współpraca oraz sprawiedliwy podział obowiązków, zdolność porozumiewania się, racjonalizacja zarządzania wspólnymi dobrami oraz organizacja aktywności społecznej. Odwrotnością porządku społecznego jest konflikt społeczny.
Konflikt społeczny - przyczyny konfliktów społecznych
Wartości - oznaczają coś, co - w sensie absolutnym lub na gruncie danego zespołu poglądów - jest cenne i godne pożądania i co stanowi (winno stanowić) przedmiot szczególnej troski oraz cel ludzkich dążeń, a także kryterium postępowania człowieka; stan rzeczy (zdarzenia, czyny ludzkie), które dana społeczność ocenia w taki sam sposób; są one wspólne dla członków danej społeczności. Jeżeli dotyczą one warunków miedzy ludźmi nazywamy je wartościami społecznymi. Gdy w danej zbiorowości to samo zjawisko i te same rzeczy uzyskują w miarę zbliżone oceny, możemy wtedy mówić o wartości społecznej.
Aksjologia - (z greckiego aksios - wartościowy, cenny, logos - nauka, teoria), ogólna teoria wartości i wartościowania. Bada naturę różnego rodzaju wartości, szczególnie etyczno-moralnych i estetycznych. - ich pochodzenie, sposób istnienia, strukturę i hierarchie, zasady stosowania i funkcjonowania, zmienność w czasie i przestrzeni oraz zależność od innych elementów rzeczywistości ludzkiej i pozaludzkiej, zajmuje się też sposobami ich poznawania.
Relatywizm – stanowisko w filozofii, wg którego w strukturze bytów, w poznaniu oraz systemach wartości dominuje względność. Zgodnie z relatywizmem wartości są względne i zależą od subiektywnych ocen danej grupy społecznej.
System wartości – uporządkowane wartości uznawane przez dana grupę społeczną.. W miarę spójny, funkcjonalny układ wartości.
Hierarchia wartości – uporządkowane wartości wg hierarchii ważności w danej społeczności.