Dzień Flagi
KONSTYTUCJA 3 MAJA
Konstytucja 3 Maja (właściwie Ustawa Rządowa z dnia 3 maja) – uchwalona 3 maja 1791 roku ustawa regulująca ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Powszechnie przyjmuje się, że Konstytucja 3 maja była pierwszą w Europie i drugą na świecie (po konstytucji amerykańskiej z 1787 r.) nowoczesną, spisaną konstytucją.Konstytucja 3 maja została ustanowiona ustawą rządową przyjętą tego dnia przez sejm. Została zaprojektowana w celu zlikwidowania obecnych od dawna wad systemu politycznego Rzeczypospolitej Obojga Narodów i jej złotej wolności. Konstytucja wprowadziła polityczne zrównanie mieszczan i szlachty oraz stawiała chłopów pod ochroną państwa, w ten sposób łagodząc najgorsze nadużycia pańszczyzny. Konstytucja zniosła zgubne instytucje, takie jak liberum veto. Konstytucja 3 maja miała wyprzeć istniejący chaos, popierany przez część krajowych magnatów, na rzecz monarchii konstytucyjnej. W tym samym czasie przetłumaczono Konstytucję na język litewski.
Przyjęcie monarchicznej Konstytucji 3 maja spowodowało opozycję republikanów oraz sprowokowało wrogość Imperium Rosyjskiego, które od 1768 roku było protektorem Rzeczypospolitej i gwarantem nienaruszalności jej ustroju. W wojnie w obronie konstytucji, Polska zdradzona przez swojego pruskiego sprzymierzeńca Fryderyka Wilhelma II została pokonana przez wojska rosyjskie Katarzyny Wielkiej, wspierające konfederacją targowicką – spisek polskich magnatów przeciwnych zmianie ustroju Rzeczypospolitej. Po utracie niepodległości w 1795 roku, przez 123 lata rozbiorów, przypominała o walce o niepodległość. Zdaniem dwóch współautorów, Ignacego Potockiego i Hugona Kołłątaja była „ostatnią wolą i testamentem gasnącej Ojczyzny”.
SEJM WIELKI I JEGO REFORMY 1788 – 1792
Sejm Wielki (Czteroletni) 1788 – 1792
Pod koniec lat 80-ych XVIII wieku król Stanisław August Poniatowski oraz obóz patriotyczny po raz kolejny podjęli próbę przeprowadzenia koniecznych reform. Na skutek trudnej sytuacji politycznej caryca Rosji Katarzyna II zgodziła się na zwołanie sejmu zawią zanego pod laską konfederacji – (decyzje zapadały większością głosów.). Marszałkiem został Stanisław Małachowski - jeden z przywódców obozu reform. Jesienią 1790 r. przeprowadzono nowe wybory do izby poselskiej, dzięki czemu obóz reform uzyskał przewagę. Od tego momentu sejm obradował w podwójnym składzie gdyż posłowie wybrani w 1788 r. nie opuścili obrad. Sejm ten do historii przeszedł jako Wielki (po pierwsze obradował ostatecznie w podwójnym składzie, po drugie uchwalił przełomowe dla historii Polski reformy).
ROZWAŻANIA NA TEMAT SEJMU WIELKIEGO
Sejm Wielki, zwany też Czteroletnim, rozpoczął obrady 6 października 1788 r., obierając swoim marszałkiem Stanisława Małachowskiego, posła sandomierskiego. W dniu następnym przekształcił się w Sejm skonfederowany, dzięki czemu nie podlegał zerwaniu, a decyzje podejmować miał większością głosów poselsko-senatorskich. Marszałkami konfederacji sejmowej zostali: koronnej - marszałek Sejmu Stanisław Małachowski, litewskiej - Kazimierz Nestor Sapieha. Autentycznie szlachecki charakter zawiązanej konfederacji sejmowej stwarzał realne szanse na przeprowadzenie pogłębionej reformy, wzbudzał zaufanie społeczne do obradującego Sejmu. Gdy w początkach października 1788 r. Sejm rozpoczynał obrady, nikt nie spodziewał się, że debatować on będzie bez mała lat cztery. Złożoność obrad, doniosłość dokonań polityczno-reformatorskich, waga zachodzących w kraju przeobrażeń społecznych złożyły się na niespotykaną w dawnej kulturze parlamentarnej długotrwałość debaty. Przebiegała ona w atmosferze autentycznej dyskusji parlamentarnej, mozolnie ucieranych kompromisów, w gąszczu krzyżujących się racji politycznych i reformatorskich. Obrady zdominowane zostały przez staropolską wolność słowa, święcącą w dniach Sejmu Wielkiego prawdziwy tryumf.