Podstawowe pojęcia
Agresja
Najczęściej świadome, zamierzone działanie, mające na celu wyrządzenie komuś szeroko rozumianej szkody - fizycznej, psychicznej lub materialnej. Jej charakterystyczną cechą jest używanie przez kogoś siły fizycznej lub psychicznej wobec osoby o zbliżonych możliwościach, mającej zdolność skutecznej obrony. Agresja jest często, lecz nie zawsze, sposobem wyrażania złości. W szczególnych warunkach agresja może przeradzać się w przemoc.
Bullying [przemoc szkolna]
Z języka angielskiego oznacza „dręczenie”. Ma miejsce wtedy, gdy ktoś celowo rani i poniża drugą osobę swoimi słowami lub zachowaniem i robi to wielokrotnie oraz często. Jest to forma agresji rówieśniczej, którą charakteryzują trzy podstawowe wymiary: intencjonalność, nierównowaga sił i powtarzalność.
Bullying jest szczególnie groźnym rodzajem przemocy, polegającym na długotrwałym nękaniu, poniżaniu, osaczaniu. Występuje na każdym poziomie nauczania zarówno w szkole podstawowej jak i szkole ponadpodstawowej.
Bullying - formy
Bezpośrednia przemoc fizyczna - bicie, kopanie, plucie popychanie, szarpanie, wymuszanie pieniędzy, zabieranie przedmiotów, niszczenie własności, przezywanie, wyśmiewanie
Bezpośrednia przemoc słowna i niewerbalna - dokuczanie, przezywanie, wyśmiewanie, wyszydzanie, obrażanie, ośmieszanie, grożenie, rozpowszechnianie plotek i oszczerstw (również poprzez sms-y i internet), pokazywanie nieprzyzwoitych gestów
Pośrednie formy przemocy - namawianie innych do ataków fizycznych lub słownych, naznaczanie, wykluczanie i izolowanie z grup
Cyberbullying [cyberprzemoc, przemoc elektroniczna]
Szeroka definicja stosowana na arenie międzynarodowej określa cyberprzemoc jako akt agresywnego, intencjonalnego działania, który dokonywany jest przez jednostkę lub grupę poprzez użycie telefonów komórkowych lub komputera podłączonego do Internetu, itp. Istotną przesłanką jest powtarzalność czynów wobec bezbronnej ofiary.
W Polsce cyberbullying (mobbing elektroniczny) ujmowane jest jako jeden z typów agresji pojawiającej się w Internecie, w której sprawcy jak i ofiary należą do grupy rówieśniczej.
Przemoc elektroniczna
tym różni się od tradycyjnych jej form, że agresor i pokrzywdzony nie pozostają we frontalnej, bliskiej i bezpośredniej względem siebie relacji.
Problemem dla ofiary staje się brak możliwości ucieczki i znalezienie neutralnej oraz wolnej od przemocy przestrzeni.
Dyskryminacja
Inaczej nierówne traktowanie – to niesprawiedliwe, krzywdzące, gorsze traktowanie osoby lub grupy osób w porównaniu do innych, ze względu na określoną cechę.
Odnosi się do cechy prawnie chronionej [np.: rasa, płeć]
Może być incydentalna
Mobbing
Pierwotnie - przemoc i molestowanie występujące w miejscu pracy, pomiędzy zwierzchnikiem a podwładnym. Mobbing nie zachodzi pomiędzy nauczycielem a uczniem lub nauczycielem a rodzicem. Przez mobbing należy rozumieć działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika wywołujące zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie, izolację lub eliminację z zespołu współpracowników. Mobbing musi być działaniem długotrwałym i uporczywym. Z czasem pojęcie to zostało jednak rozszerzone również o zachowania występujące w środowisku dzieci i młodzieży w szkole.
Najczęściej ofiarą szykanowania w szkole padają dzieci, które wyróżniają się na tle innych – inteligencją, zainteresowaniami, wyglądem, sposobem zachowania się czy ubierania. Czasem są to nastolatki wywodzące się z biednych rodzin, ale nierzadko też tacy o wyższym statusie społecznym.
Zjawisko to można porównać do funkcjonującego w języku polskim pojęcia "fali" (w szkole analogicznie do tej w wojsku). Istotą "fali" jest jednak różnica wieku lub pozycji, poza tym "fala" jest zjawiskiem grupowym. Dlatego pojęcie to, choć bardzo bliskie nie jest w pełni adekwatne.
Mobbing polega na szykanowaniu jednostki zazwyczaj przez grupę. Oznacza terror psychiczny: zaczepianie, izolowanie, obmawianie, nieprzyjazne wypowiedzi i zachowania grupy lub osoby w stosunku do drugiej osoby lub grupy, mające na celu wyłączenie konkretnej osoby z grupy koleżeńskiej lub zawodowej.
Mobbing nie odnosi się do cechy prawnie chronionej.
Mobbing nie jest dyskryminacją.
Stalking
Forma przemocy emocjonalnej, która polega na uporczywym nękaniu. Osoba prześladowana odczuwa strach, obawia się o własne bezpieczeństwo.
Za uporczywe nękanie przyjmuje się prześladowanie, dokuczanie innej osobie, głuche lub obraźliwe telefony, niechciane SMS-y oraz e-maile, śledzenie, obserwowanie, nachodzenie itp.
Nadal nie jest łatwy do udowodnienia, ważne by nękanie było uporczywe. Aby sprawcę można było pociągnąć do odpowiedzialności, trzeba mu udowodnić, że jego działanie obiektywnie stało się dla pokrzywdzonego prawdziwym utrapieniem, wywoływało u niego dyskomfort, lęk, poczucie osaczenia.
Przemoc
Wykorzystanie swojej przewagi nad drugim człowiekiem (fizycznej, emocjonalnej, społecznej, duchowej). Mamy z nią do czynienia wówczas, gdy osoba słabsza (ofiara) poddana jest przez dłuższy czas negatywnym działaniom osoby lub grupy osób silniejszych (sprawcy przemocy).
Złość
Złość to emocja (uczucie). Jest związana z mobilizacją energii i pojawia się zazwyczaj w sytuacjach, w których napotykamy na przeszkodę (szeroko rozumianą) w osiągnięciu ważnego dla nas celu. Przeżywają ją wszyscy i nie mamy wpływu na jej pojawienie się. Dlatego złoszczenie się nie jest samo w sobie ani złe, ani dobre. Możemy mieć natomiast wpływ na to, co robimy, gdy czujemy złość.