Profilaktyka nikotynizmu w szkole
Profilaktyka nikotynizmu w szkole. Tematyczne zestawienie materiałów źródłowych w wyborze, opracowane w oparciu o źródła wiedzy i informacji dostępne w zasobach Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu i sieci bibliotek pedagogicznych Dolnego Śląska.
Cała prawda o e-papierosach / Jean-François Etter ; przedm.: Gérard Mathern ; przeł. Monika Szymaniak. Poznań : Wydawnictwo Filia grupa Termedia, 2014. - 207, [1] s.
Popularność e-papierosów, które pojawiły się na światowym rynku niedawno, rośnie lawinowo. Uważa się, że w Europie i Stanach Zjednoczonych używa ich już 10 milionów osób. W samej Francji jest to półtora miliona osób, a w Polsce temat e-papierosów staje się coraz bardziej aktualny wraz ze wzrostem ich dostępności i aktywnym marketingiem. Często e-papierosy są reklamowane jako „zdrowa alternatywa” dla papierosów. Czy tak jest rzeczywiście? Czy e-papierosy są bezpieczne ? Czy pozwalają rzucić palenie ? Czy pozwalają zaoszczędzić pieniądze? Jakie normy regulują produkcję e-papierosów? Na te i na wiele innych pytań odpowiada w swojej książce prof. Jean-François Etter. Pisze w sposób zrozumiały, przejrzysty, a jednocześnie całkowicie zgodny z najbardziej aktualną wiedzą medyczną. Książka pozwala zrozumieć, czym są e-papierosy, czym różnią się od wyrobów tytoniowych, co mówi o nich medycyna, do czego mogą być przydatne, jak są zbudowane, jakie jest ich miejsce w przestrzeni publicznej, prawie i przemyśle. Dostarcza rozlicznych praktycznych wskazówek osobom, które zechcą porzucić palenie tytoniu na rzecz e-papierosów.
Nikotyna, alkohol, narkotyki : profilaktyka uzależnień : krótki poradnik psychologiczny / Krzysztof Zajączkowski. Kraków : Rubikon, 2001. - 96 s.
Ten poradnik jest przeznaczony przede wszystkim dla nauczycieli i rodziców. Zawiera podstawowe informacje na temat prawidłowości rozwojowych okresu dorastania oraz nikotyny, alkoholu, narkotyków a także sygnałów ostrzegawczych pojawiających się w zachowaniu dziecka, które powinny zaniepokoić każdego wychowawcę. Omówiono w nim błędy wychowawcze najczęściej popełniane przez rodziców oraz podano wskazówki i praktyczne zalecenia użyteczne w prowadzeniu domowej profilaktyki uzależnień.
Papierosy : palący problem palenia / Czesław M. Cekiera. Łysomice : Europejskie. Centrum Edukacyjne, cop. 2013. - 210, [2] s.
W świecie rządzącym się prawami popytu – podaży – zysku prof. Czesław Cekiera przypomina nam o jednorazowym wymiarze życia i jego wyjątkowości, opisując palenie tytoniu nie tylko jako wielki problem zdrowotny (np. dramatyczny przebieg chorób odtytoniowych), ale także jeden z przejawów ograniczania wolności człowieka.
Patologie wśród dzieci i młodzieży : leczenie i profilaktyka / Stanisław Kozak. Warszawa : Centrum Doradztwa i Informacji "Difin", 2007. - 264 s.
Książka zawiera kompendium wiedzy na temat patologii społecznych, które wpływają niekorzystnie na rozwój i zachowanie się dzieci i młodzieży. Obserwujemy wzmożoną agresję wśród ludzi dorosłych, ale także w środowisku młodzieżowym, a nawet wśród dzieci. Środki masowego komunikowania wciąż alarmują, ukazując tragiczne skutki przemocy w rodzinie, w szkole, w środowisku życia, w którym wzrasta młode pokolenie. Te niepokojące fakty to wynik dysfunkcjonalności wielu rodzin, niedostatków środowiska wychowawczego (przedszkola, szkoły, kluby...), a także indywidualnych patologii zachowań członków społeczeństwa. Stąd też opublikowanie pracy, która ukazuje najrozmaitsze rodzaje odchylenia od norm w zachowaniu się osób dorosłych i młodzieży, jest jak najbardziej pożyteczne.
Adresatami pracy może być szeroki krąg odbiorców. Przede wszystkim będzie pomocna nauczycielom mającym kontakt z rozmaitymi zaburzeniami w zachowaniu się ucznia. Znajomość zjawisk patologicznych może ułatwić rozwiązywanie trudnych problemów wychowawczych. Książka może też z powodzeniem służyć rodzicom. Jest napisana językiem zrozumiałym dla osób o różnym poziomie wykształcenia. Zamieszczone w pracy testy mogą być pomocne w rozpoznawaniu patologicznych zachowań u własnych dzieci i w stosowaniu profilaktyki oraz leczenia.
Zawarte w książce informacje dotyczące różnych zagrożeń dla rozwoju osobowości mogą dobrze służyć w pracy samowychowawczej. Młodzież może kontrolować siebie, oceniając szanse popadania w stan uzależnienia. Książka może być przydatna również pracownikom nauki, ukazując obszary, w których należy prowadzić pogłębione badania.
Porozmawiajmy o... : palenie i picie / [Paul Mason ; tł. Joanna Bartkowiak]. Poznań : Wydawnictwo IBIS, 2009. - 48 s.
Niezwykle przydatna seria, poruszająca trudne tematy z jakim młodzi ludzie spotykają się na co dzień. Zawiera przydatne informacje i porady, jak walczyć z problemem agresji, uzależnienia od narkotyków, zaburzeń odżywiania czy nałogów: palenia i picia, oraz gdzie można szukać pomocy.
Profilaktyka uzależnień : program edukacyjny dla klas I-III / Andrzej Kołodziejczyk. Warszawa : Agencja Informacji Użytkowej : na zlec. Min. Edukacji Narodowej, 1991. - 116 s.
Propozycje grupowych zajęć wychowawczo-profilaktycznych dla uczniów klas początkowych szkoły podstawowej. Adaptacja amerykańskich programów mających zapobiegać używaniu nikotyny, alkoholu, narkotyków, i leków samowolnie. Celem programu jest dostarczenie wiadomości i doświadczeń społecznych, zmierzających do prawidłowego kształtowania osobowości poprzez rozwój: pozytywnego obrazu samego siebie, umiejętności porozumiewania się oraz rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji zdrowotnych. Scenariusze ćwiczeń z uwagami dla nauczyciela.
Utrata kontroli : jak i dlaczego tracimy zdolność samoregulacji / Roy F. Baumeister, Todd F. Heatherton, Dianne M. Tice ; tł. Łukasz Święcicki. Warszawa : Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, 2000. - 350, [2] s.
Książka porusza m.in. następujące problemy: kontrolowanie myśli, uczuć i działań; kontrolowanie impulsów i apetytów (picie i nadużywanie alkoholu, przejadanie się, palenie papierosów, problemy związane z kontrolą takich zachowań jak hazard, patologiczne kupowanie, agresja).
Artykuły z czasopism za lata 1999-2015
1. Akceptowany nałóg : czy któregoś dnia zgasimy ostatniego papierosa? / (O.S.) // Wspólne Tematy. - 1999, nr 4, s. 34-39
Uzależnienie od nikotyny.
2. Ankieta dla uczniów klas V-VI szkoły podstawowej i gimnazjalistów. Doradca Dyrektora Szkoły. - 2013, nr 34, s. 37-38
Dotyczy opinii o paleniu papierosów przez dzieci i młodzież.
2. Choroby tytoniozależne : przegląd piśmiennictwa i badania własne / Paulin Moszczyński. Lider. - 2003, nr 1, s. 3-7
Skutki zdrowotne palenia papierosów : rak płuca, inne nowotwory, udar mózgu, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), choroby psychiczne. Wpływ palenia na układ pokarmowy, ciążę, sprawność fizyczną. Bierne palenie. Leczenie uzależnienia od nikotyny. Dane statystyczne.
3. Czy dymek papierosowy to dym dobry czy zły? : scenariusz zajęć świetlicowych / Mirosława Sarnowska. Świetlica w Szkole.m - 2010, [nr] 3, s. 21
Przekazanie uczniom podstawowych informacji o szkodliwości palenia tytoniu. Wyrobienie nawyku unikania dymu tytoniowego i uświadomienie, w jaki sposób uchronić się przed biernym paleniem. Kształtowanie w dzieciach asertywnej postawy wobec dorosłych.
4. Der Korper raucht mit..., czyli o szkodliwości palenia na lekcji języka niemieckiego / Elżbieta Dziurewicz. Język Niemiecki-Nauczaj Lepiej. 2013, nr 6, s. 26-37
Scenariusz lekcji języka niemieckiego na temat palenia papierosów. Poziom biegłości językowej A2-B1.
5. Dymek z papierosa / Stanisław Tubek. Wychowawca. - 2003, nr 12, s. 18-19
Opisano mechanizm uzależnienia od papierosów oraz wyznanie byłego palacza.
6. Fajka niepokoju : palenie wzbronione / Paweł Walewski // Polityka. - 2003, nr 15, s. 90-91
Dziewięć milionów Polaków pali nałogowo papierosy. Palenie powoduje choroby, ale też samo zostało uznane za chorobę neurologiczną.
7. Jak reklama namawia młodzież do palenia papierosów / Sabina Bartczak. Wychowanie na Co Dzień. - 2002, nr 10/11, s. 23-25
Reklama papierosów postrzegana jako narzędzie zjednywania sobie potencjalnych nabywców.
8. Młodzież a substancje psychoaktywne / Krzysztof Ostaszewski. Remedium. - 2007, nr 2/3, s. 1-3
Wyniki badań dotyczące palenia papierosów i picia alkoholu przez młodzież.
9. Młodzież a uzależnienia - mechanizmy i problemy : uzależnienia jako konsekwencja buntu i nierozwiązanych dylematów tożsamościowych / Ewa Wysocka. Wychowanie na Co Dzień. - 2006, nr 1/2, s. 11-18
Zróżnicowane zachowania patologiczne jak : agresja i przemoc wobec rówieśników, palenie papierosów, picie alkoholu, zażywanie narkotyków, uczestnictwo w sektach, podkulturach, prostytucja przestępczość.
10. Niektóre aspekty palenia tytoniu wśród młodzieży / Iskra Kolewa -- (Problemy społeczno-wychowawcze w środowisku młodzieży / red. Wanda Bobrowska-Nowak, Andrzej Radziewicz-Winnicki ). Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Prace Pedagogiczne. - [T.] 21 (1986), s. 114-[123]
Miejsce zamieszkania jako czynnik wpływający na palenie papierosów. Okres rozpoczęcia palenia. Przyczyny rozpoczęcia palenia tytoniu. Płeć.
11. Nikotynizm / Andrzej Nowakowski. Lider. - 2005,nr 3, s. 9-10
Nałóg palenia papierosów.
12. O szkodliwości palenia papierosów / Halina Bożko-Lewczuk. Biologia w Szkole. - 2001,[nr] 3, s. 168-170
Konspekt zajęć dla liceum.
13. Palacz papierosów jako obcy : wybrane strategie konstruowania innego / Ryszard Necel. Kultura i Społeczeństwo. - 2010, nr 1, s. [181]-193
Sposoby konstruowania "obcego" w odniesieniu do palaczy papierosów - strategie ciała, zapachowe i przestrzenne. Współczesna definicja kategorii obcości.
14. "Paląca butelka" czyli o szkodliwości palenia papierosów (scenariusz godziny wychowawczej dla kl. I liceum) / Bogusława Dmowska. Nowa Szkoła. - 2004, nr 1, s. 44-45
15. Palący e-problem / Joanna Lesińska. Głos Pedagogiczny. - 2013, nr 52, s. 58-59
Moda na e-papierosy w szkołach. Czy szkoła może zabronić palenia e-papierosów na swoim terenie ? Rozwiązania dopuszczalne wobec nauczycieli i uczniów.
16. Palący problem : nowe metody walki z nałogiem papierosowym / Dorota Romanowska. Wprost. - 1999, nr 11, s. 74-75
Nikotynizm wśród dorosłych i młodzieży.
16. Palenie papierosów wywołuje raka płuc-konspekt lekcji biologii dla klasy ponadgimnazjalnej / Monika Lech. Edukacja Biologiczna i Środowiskowa. - 2009, nr 2, s. 90-94
Scenariusz lekcji biologii, dotyczącej chorób układu oddechowego, będących skutkiem palenia papierosów.
17. Palenie papierosów - zysk czy strata? / Natalia Sas. Wychowanie na Co Dzień. - 2005, nr 10/11
Scenariusz zajęć w gimnazjum dotyczących wybranych problemów uzależnienia od nikotyny.
18. Papieros, po co? / oprac. L. Kulmatycki // Promotor Zdrowia. - 2000, nr 4, s. 17-18
Scenariusz i ankieta na temat palenia i sposobach odmawiania dla uczniów klas gimnazjalnych.
19. Papierosy - siedem stereotypów głównych / Julian Waszak. Wychowanie na Co Dzień. - 2013, nr 10/11, s. I-IV
Przedstawienie i zdemaskowanie stereotypów dotyczących nieszkodliwości palenia papierosów.
20. Polska młodzież a substancje psychoaktywne. [Cz. 1] / Artur Malczewski. Remedium. - 2014, nr 3, s. 24-25
Konsumpcja napojów alkoholowych i palenie papierosów przez młodzież – omówienie zagadnienia na podstawie wyników najnowszego ogólnopolskiego badania na młodzieży szkolnej. W badaniu uczestniczyła młodzież ostatnich klas szkol ponadgimnazjalnych.
21. Profilaktyka szkolna a palenie papierosów przez gimnazjalistów / Iwon Jakubowska. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2013, nr 4, s. 38-44
Skuteczność działań mających zapobiegać sięganiu po papierosy przez młodzież. Badania.
22. Profilaktyka uzależnień w szkole podstawowej / Barbara Franusz // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2004, nr 1, s. 44-46
Program profilaktyki uzależnień skierowany do uczniów, rodziców i nauczycieli mający na celu przeciwdziałanie paleniu papierosów, piciu alkoholu i używaniu narkotyków.
23. Przyczyny palenia papierosów przez młodzież szkoły ponadgimnzjalnej - raport z badań / Magdalena Krzelowska. Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne. - 2015, [nr] 5, s. 20-31
Informacje ogólne związane z paleniem tytoniu. Choroby wynikające z narażenia na dym tytoniowy. Wpływ palenia tytoniu na układ wydolnościowy i odporność człowieka. Siła i charakterystyka uzależnienia. Wiek a nałóg tytoniowy. Omówienie wyników badania przeprowadzonego wśród uczniów Kłodzkiej Szkoły Przedsiębiorczości. Wzór ankiety dotyczącej palenia papierosów wśród młodzieży.
24. Refleksje na temat aksjologicznych ujęć zdrowia. Iluzje i zaprzeczenia w obszarze zdrowia stosowane przez dzieci i młodzież / Mirosław Kowalski. Wychowanie na Co Dzień. - 2007, nr 1/2, s. 19-23
Świadome działania na rzecz zdrowia. Problemy zdrowotne młodzieży pojawiające się w codziennej praktyce edukacyjnej. Refleksja aksjologiczna na temat koncepcji zdrowia w warunkach wielości poglądów, opinii i zachowań uwarunkowanych przeobrażeniami społeczno - kulturowymi ( np. akceptacja ideału szczupłości jako ideału kobiecości czasów współczesnych ; obraz wpływający na postępowania zdrowotne młodych dziewcząt - zaburzenia - bulimia, anoreksja ; palenie papierosów, wyraz "mody" czy "trendu" akceptowany przez młodzież - atrybut dorosłości).
25. Scenariusz lekcji wychowawczej "Papieros-mój nieprzyjaciel" / Bogna Stępień. Głos Pedagogiczny. - 2013, nr 48, s. 36-37
Przeciwdziałanie problemowi palenia wśród młodzieży.
26. Stop paleniu papierosów / Danuta Mądroszkiewicz. Aura. - 2000, nr 10. - s. 7-8
Scenariusz przedstawienia może być wykorzystany w gimnazjum, kiedy mówi się o używkach i nałogach. (Dodatek Ekologiczny dla Szkół).
27. Stosowanie substancji psychoaktywnych przez młodzież gimnazjalna / Ewa Medrela-Kuder // Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne. - 2006, [nr] 10, s. 12-13
Określenie rozpowszechnienia zachowań antyzdrowotnych (palenie papierosów, picie alkoholu, stosowanie narkotyków) wśród młodzieży gimnazjalnej.
28. Szkodliwości palenia papierosów / Katarzyna Czyszkowska. Chemia w Szkole. - 2012, nr 4, s. 24-[27]
Scenariusz lekcji chemii z zadaniami.
29. W pułapce papierosów / Marzenna Kucińska. Terapia Uzależnieniai Współuzależnienia. - 2014, nr 6, s. 25-28
Kształtowanie się nawyku palenia według poznawczo-behawioralnej koncepcji uzależnienia.
30. Wpływ palenia papierosów na zdrowie : praca wyróżniona w konkursie / Urszula Gryniuk. Biologia w Szkole. - 2003, [nr] 2, s. 101-104
Konspekt lekcji dla uczniów gimnazjum.
31. Z chmury dymu... chorób deszcz : czyli rzecz o niektórych skutkach palenia tytoniu / Marek Jurgowiak // Wiedza i Życie. - 2007, [nr] 2, s. 30-34
Rakotwórcze działanie dymu papierosowego.
Filmy edukacyjne
1. Koledzy [Film] / reż. Dariusz Regucki ; scen. Dariusz Regucki, Bartłomiej Regucki ; kier. prod. Katarzyna Grochowicz. Sosnowiec :
Wydawnictwo Projekt-Kom, cop. 2011. – 1 dysk optyczny (ok. 10 min) : dźw., kolor. ; 12 cm ++ Pomoc dla nauczyciela / oprac. Olga Estera Regucka. - 4 s. ; 18 cm. (Asertywność : szkoła podstawowa ; 2). – Tyt. z ekranu tytułowego. – Zdj.: Agnieszka Szklarek, Michał Bożek, Andrzej Nakowski ; montaż Marcin Pazdur.
Wojtek z Tomkiem są najlepszymi kumplami. Od pewnego czasu Wojtek zaczyna się zadawać ze starszymi kolegami i spędza z nimi więcej czasu niż z Tomkiem. Tomek zauważa, że już nie jest jak dawniej. Stara się powrócić do wcześniejszych relacji z Wojtkiem. Jednak żeby "wkupić się" do paczki nowych znajomych Wojtka, musi zacząć się zachowywać tak jak oni, czyli m.in. zacząć palić papierosy. Czy Tomkowi starczy odwagi, żeby powiedzieć – nie?
2. Nałóg palenia [Film]. Sosnowiec : Wydawnictwo Projekt-Kom, [ca 2009]. – 1 dysk optyczny (29 min) : dź., kolor. ; 12 cm. (Nie Zamykaj Oczu)
Film przedstawia negatywny wpływ papierosów na ludzkie życie. Poznajemy w nim wypowiedzi nie tylko lekarzy specjalistów, ale również pacjentek, u których wieloletnie palenie spowodowało poważne problemy ze zdrowiem.
3. Nikotyna [Film] : legalny narkotyk / [scen. i rez. Dariusz Regucki]. Kraków : Rafael, 2007. – 1 dysk optyczny (13 min) : dźw., kolor ; 12 cm. (Lekcje Przestrogi 2 : filmowy pakiet edukacyjny). – Na okł .: Znakomita pomoc dydaktyczna. W pakiecie dodatkowo materiały pomocnicze do lekcji. – Konsult. merytoryczna: Iwona Anna Wiśniewska.
O tym, że palenie papierosów ma negatywny wpływ na zdrowie dzieci, wiadomo nie od dziś. Ten "legalny narkotyk", staje się coraz powszechniejszą używką wśród uczniów nawet najmłodszych klas szkół podstawowych. Przedstawiona w filmie historia przyjaźni dwóch chłopców Pawła i Łukasza, stała się doskonałym tłem dla pokazania przyczyn i złożoności problemu palenia papierosów przez dzieci.