ZBIGNIEW HERBERT (1924 - 1998)
ZBIGNIEW HERBERT (1929- 1998)
Poeta i eseista, autor utworów dramatycznych i słuchowisk, pisarz o wielkim dorobku i wyjątkowym autorytecie artystycznym i moralnym. Źródłami informacji do ze stawienia bibliograficznego są wybrane
z zasobów DBP we Wrocławiu oraz sieci bibliotek pedagogicznych Dolnego Śląska książki i artykuły
z czasopism.
Apostoł w podróży służbowej : prywatna historia sztuki Zbigniewa Herberta / wybór i red. Józef Maria Ruszar. Lublin : Wydawnictwo Gaudium, 2006. - 251, [4] s.
Apostoł w podróży służbowej. Prywatna historia sztuki Zbigniewa Herberta to album wyjątkowy - fragmenty esejów i notatek jeszcze niepublikowanych, poświęconych poszczególnym malarzom ilustrowane są reprodukcjami lub rysunkami wykonanymi ręką poety. Takie zestawienie nie tylko otwiera drogę dalszym badaniom twórczości Herberta, ale przede wszystkim fascynuje?
Ciemne źródło : esej o cierpieniu w twórczości Zbigniewa Herberta /Andrzej Franaszek. Kraków : Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2008. - 274, [6] s.
Nowe wydanie książki przygotowane z okazji Roku Herbertowskiego. Wnikliwy esej Andrzeja Franaszka koncentruje się na wątkach egzystencjalnych w twórczości poety. Książka została wzbogacona o nowy rozdział, pisany już z dzisiejszej perspektywy, w którym autor porusza kwestie związane z recepcją poezji Herberta oraz odkrywaniem kolejnych kart jego biografii.
Czułość dla Minotaura : metafizyka i miłość konkretu w twórczości Zbigniewa Herberta / red. Józef Maria Ruszar przy współudz. Magdaleny Cichej. Lublin : Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej "Gaudium", 2005. - 292 s.
Metafizyka i miłość konkretu w twórczości Zbigniewa Herberta. Geneza tego tomu szkiców związana jest z Warszawskim Festiwalem Poezji im. Zbigniewa Herberta. Niniejsza książka powstała z wyboru wielu interesujących prac magisterskich i innych. W tomie tym możemy zaobserwować bogactwo naukowych zainteresowań, nowych odczytań i punktów widzenia dzieł Zbigniewa Herberta. Autorzy szkiców i rozpraw zajmujących się jego twórczością odchodzą od klasycznych interpretacji dotyczących etyki i patriotycznego ładunku liryki poety w kierunku pytań religijnych i egzystencjalnych.
Dialog i spór : Zbigniew Herbert a inni poeci i eseiści : materiały z Warsztatów Herbertowskich w Oborach (wiosna 2006) / pod red. Józefa Marii Ruszara. Lublin : Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej "Gaudium", 2006. - 535 s.
Zbiór referatów wygłoszonych podczas kolejnych Warsztatów Herbertowskich w Oborach Dialog i spór. Herbert a inni poeci i eseiści przedstawia stosunek poety do tradycji, rówieśników i młodszych kolegów. Zazwyczaj zwraca się uwagę na spór z Miłoszem – poetyckim mistrzem, którego Herbert wielbił jako poetę, lecz z którego postawą nie mógł się zgodzić (Z. Zarębianka, Spór o wartości?). Ale przecież mniej czy bardziej jawny estetyczny i etyczny spór i dialog poeta prowadził zarazem i z nieżyjącymi rówieśnikami – Baczyńskim i Gajcym (M. Antoniuk, Herbert wobec poległych poetów), i literackimi konkurentami – Szymborską (W. Ligęza), i Różewiczem (J. Adamowska), nie mówiąc już o młodszych kolegach z Nowej Fali (A. Czabanowska-Wróbel). Dialog z tradycją dotyczył ważnych dla Herberta poetów, takich jak Norwid (M. Adamiec) i Rilke (M. Mikołajczak). Osobiste przyjaźnie lub upodobania upoważniają do pytań o związki z poetyką lub systemem wartości Celana (A. Fiut) i Brodskiego (D. Sikorski). Ważne światło na wybór tradycji, w jaką Herbert świadomie się wpisywał, są zachowane w archiwum notatki do wykładów, jakie poeta prowadził w Ameryce (M. Tabor, Tradycja poezji europejskiej w wykładach Zbigniewa Herberta w California State College). Eseistyka Herberta skonfrontowana została z twórczością Wittlina (E. Wiegandt), Herlinga-Grudzińskiego (A. Zieniewicz) oraz wieloletniego przyjaciela – Józefa Czapskiego (D. Kozicka), a także innych eseistów.
Herbert-Hermes : konteksty nowoczesności w esejach, dramatach i wierszach Zbigniewa Herberta / Artur Grabowski. - Kraków : Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, cop. 2013. - 320 s.
Konteksty nowoczesności - ich odkrywanie, odczytywanie, ale chyba przede wszystkim komentowanie na marginesach lektury esejów, dramatów i wierszy Zbigniewa Herberta - oto wyzwanie, jakie stawia sobie ta książka. Nie odpowiada na nie wprost, za to z niezwykłą świeżością spojrzenia...
Niniejszy korpus komentarzy nie ma ambicji stworzenia pełnej analizy; przeciwnie, Autor przywołuje pojedyncze dzieła egzemplarycznie, a towarzystwo dobiera im arbitralnie, komponując w ten sposób osobisty traktat - zarazem portret duchowy osoby i obraz otaczającej ją formacji kulturowej - nie tyle o Herbercie, ile raczej przy Herbercie pisany. Poszczególne części książki mają więc różną naturę i różnych używają języków: literackim dygresjom towarzyszą drobiazgowe analizy, egzegeza filozoficzna sąsiaduje z filologiczną interpretacją. Autor doprowadza do spotkań Herberta z poetami: Hugonem von Hofmannsthalem i Paulem Celanem, z filozofami: Fryderykiem Nietzschem i Zygmuntem Freudem, z Platonem i Sokratesem. W tle odczytań utworów twórcy Pana Cogito pojawiają się wątki tak różne, jak ezoteryczny estetyzm ze szkoły Johna Ruskina i hermetyczny neoplatonizm Marsilia Ficina, ontologia Martina Heideggera, poetologia Hansa-Georga Gadamera i antropologia filozofów dialogu; znajdziemy tu opis agonu z Czesławem Miłoszem, nawiązania do nowoczesnej kabalistyki Gershoma Scholema i do orfickich źródeł myśli Plotyna, a na koniec brawurowe studium przekładu. Książka Artura Grabowskiego jawi się zatem jako kontynuacja tematów zawartych w jego poprzednich zbiorach eseistycznych - Klatka z widokiem i Uzmysłowienia - które wyznaczają granice obszaru zainteresowań badacza, konsekwentnie czytającego literaturę nowoczesną równolegle z towarzyszącą jej refleksją teoretyczną, filozoficzną i religijną. Jeśli zatem opublikowaną przed laty rozprawą Wiersz - forma i sens Autor zainicjował poszukiwanie w dziele literackim swoistej „formy duchowości", badając arche nowoczesnego wiersza, to tym razem wskazuje na jego horyzonty...
Herbert, Szymborska, Różewicz : studia stylistyczne / Teresa Skubalanka. Lublin : Wydawnictwo Uniwersytetu
Marii Curie-Skłodowskiej, 2008. - 156 s.
Książka zawiera studia o stylu trzech wybitnych polskich poetów współczesnych. Autorka analizuje ich utwory z perspektywy stylistyki językoznawczej. Niektóre ujęcia zostały przygotowane po raz pierwszy. Poczynione charakterystyki ujmują badane style globalnie, a także zwracają uwagę na najważniejsze cechy języka badanych poetów. Opracowanie zapewne trafi do rąk wszystkich miłośników literatury polskiej.
Interpretacja utworów Zbigniewa Herberta / Andrzej Cieński. Wrocław : Oficyna Wydawnicza ATUT - Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, 2012. - 122, [1] s.
Profesor literaturoznawstwa Andrzej Cieński pokazał wiersze Herberta takimi, jakie udało mu się je zobaczyć. Dłuższe interpretacje wierszy sąsiadują z krótkimi notatkami o tekstach. Książka osobista, niestandardowa.
"Kamień na którym mnie urodzono" / Rafał Żebrowski. Warszawa : Państwowy Instytut Wydawniczy, cop. 2011. - 661, [3] s.
Rafał Żebrowski jest najbliższym krewnym Zbigniewa Herberta – jego siostrzeńcem – a z zawodu historykiem specjalizującym się w badaniu dziejów kultury. Wielokrotnie zabierał publicznie głos w sprawach herbertowskich. Jego najnowsza książka przedstawia genealogię rodziny Herbertów oraz biografię Zbigniewa Herberta z okresu dzieciństwa i młodości. Autor dotarł do bardzo licznych nieznanych dokumentów i dokonał wielu nowatorskich ustaleń. Czytelnik znajdzie w książce nie tylko prezentację dziejów rodziny i poety na tle epoki, ale również interesujące odniesienia w jego twórczości. Jest to pierwsze tak poważne opracowanie dotyczące Autora Pana Cogito.
Katedra na pustkowiu : kategoria praeparatio evangelica w świetle twórczości Zbigniewa Herberta / Katarzyna Solecka. Katowice : Księgarnia św. Jacka, 2007. - 222 s.
Książka proponuje gruntowne, systematyczne i modelowe przemyślenie kategorii praeparationis evangelicae i jej miejsca w dyskursie toczonym na styku literatury pięknej i teologii. Oznacza to zarazem propozycję konstrukcji narzędzia, pozwalającego teologii systematycznej swobodniej poruszać się w tej właśnie niełatwej przestrzeni. Z tego punktu widzenia literackie odniesienie tej rozprawy do twórczości Herberta okazuje się w pewnym sensie względne. Ważniejsza bowiem stała się systematyzacja i modelowy opis relacji między źródłem literackim a możliwym w związku z nim najpierw dojrzałym słowem wiary, a następnie także systematyczną wypowiedzią teologiczną. (…) Autorka stworzyła kompetentny i precyzyjny przewodnik po motywach religijnych i teologicznych w dziele Herberta, uwzględniając także rzeczy przed pierwszym spojrzeniem ukryte.
prof. Tomasz Węcławski
Pan Cogito i perła : w poszukiwaniu duchowości Zbigniewa Herberta / red. Stanisław Urbański, Ewa Krawiecka, Włodzimierz Gałązka. Warszawa : Fundacja AMF "Nasza Droga", 2009. - 277 s., [3] s.
Czy Zbigniew Herbert to ateista, czy człowiek głębokiej, choć pełnej pytań wiary ? Jakie perły możemy wyłowić w jego poezji my – współcześni i zabiegani ? Na te i wiele innych problemów odpowiada książka, która jest pokłosiem ogólnopolskiej interdyscyplinarnej sesji naukowej na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie w 2009 roku.
Pomiędzy końcem i apokalipsą : o wyobraźni poetyckiej Zbigniewa Herberta / Małgorzata Mikołajczak. Wrocław : Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2007. - 407, [1] s.
Bohaterem książki jest „Herbert metafizyczny”, „wygnany arkadyjczyk” biorący odpowiedzialność za rzeczywistość, w której rozegrał się metafizyczny dramat, tytułowy „koniec”. Podstawową metodą badawczą jest tu interpretacja tekstu, a dominującą perspektywą – poetyka. Autorka stara się ukazać zasadę organizującą świat poetycki Herberta: „dośrodkowe” ciążenie charakterystycznych dla tej poezji antynomii oraz współistnienie sprzeczności w obszarze paradoksu. Kwestią kluczową jest poetycka wyobraźnia, ujęta jako sfera obrazowania syntetyzująca elementy świata przedstawionego w relacji do metafizycznych aspektów egzystencji, te natomiast dają się uchwycić w odniesieniu do tradycji filozoficznej i literackiej. Zarysowując horyzont tej twórczości jako swoisty pejzaż kultury, autorka pokazuje, że „metafizyczne” przemawia u Herberta głosami wielkich twórców, figur orientacji aksjologicznej i estetycznej, jakimi są Eliot, Rilke, Hölderlin oraz Nietzsche. Trzy pierwsze z wymienionych nazwisk zakreślają potrójny horyzont intertekstualny i wyznaczają wierzchołki metafizycznego trójkąta, na których wspiera się refleksja poety: liryczno-elegijny (Rilke); ascetyczny, sprzężony z imperatywem etycznym (Eliot) oraz religijno-obrzędowy (Hölderlin). Myśl Nietzschego natomiast okazuje się istotna dla religijnego wymiaru poezji Herberta.
Poznawanie poezji : interpretacje / Zbigniew Lisowski. Lublin : "Norbertinum" - Wydawnictwo, Drukarnia, Księgarnia, 2008. - 447, [3] s.
Zaproponowane tu interpretacje stanowią przykłady różnych możliwości zastosowania metody ergosentrycznej, a więc nastawionej na badanie poszczególnych utworów literackich, którą - za Emilem Steigerem - określa się często jako "sztukę interpretacji". Książka zawiera m.in. interpretacje wiersza Zbigniewa Herberta "Pan od przyrody".
Różewicz i Herbert : aksjologiczne aspekty twórczości / Joanna Adamowska. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, cop. 2012. - 388 s.
Książka Joanny Adamowskiej ukazuje obydwu poetów jako twórców o podobnej „wrażliwości aksjologicznej”, którzy pomimo wszelkich różnic artystycznych i światopoglądowych stawiają w centrum swoich zainteresowań problematykę wartości. Interpretacje poszczególnych utworów ujawniają pełen powagi stosunek artystów do skomplikowanych zagadnień natury etycznej oraz ukazują zmagania Różewicza i Herberta z podobnymi kwestiami, takimi jak sens historii, antynomiczność wolności, odpowiedzialność za słowo, moralna ocena kulturowych wzorców męstwa, pamięć, współczucie, zło. Zakres intelektualnych poszukiwań poetów w zakresie wymienionych problemów zdecydował o kształcie niniejszej książki - Różewicz zostaje w niej ukazany jako czytelnik m.in. Pounda, Céline’a, Jüngera, Zweiga, Hölderlina, Heideggera, Jaspersa, Dostojewskiego, Kanta oraz Tołstoja, Herbert natomiast uchwycony został w dyskusji z Elzenbergiem, Swetoniuszem, Szczepańskim, Szekspirem, Régisem, Kropotkinem i - podobnie jak Różewicz – z Tołstojem.
Strony ze szkicowników Zbigniewa Herberta / wybrała i opracowała Emilia Olechnowicz. Warszawa : Instytut Dokumentacji i Studiów nad Literaturą Polską Oddział Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza, 2009. - [80] s.
Tom prezentuje starannie przemyślany wybór rysunków Zbigniewa Herberta. Herbert przez całe życie rysował i pozostawił blisko 300 szkicowników. Najwięcej rysunków sporządził podczas swoich podróży, przede wszystkim w Grecji, w Niemczech, Holandii, we Włoszech. Rysował obrazy i rzeźby, pejzaże i architekturę, twarze znajomych i nieznajomych. Nie są to wypracowane studia, ale notatki dla pamięci, robione „na gorąco”. Rysunki Herberta zdradzają tę samą ostrość i głębię spojrzenia, tę samą uwagę dla szczegółu, które odnajdujemy w jego esejach i poezji.
Wybór Emilii Olechnowicz, opatrzony jej wstępem, dobrze obrazuje charakter rysunków Herberta i pozwala uchwycić ich specyfikę: zróżnicowanie tematyczne, ascetyczną formę, kaligraficzną kreskę. Opracowane i dokładnie opisane, rysunki te układają się w nieznaną opowieść Pana Cogito-podróżnika.Publikacja zawiera reprodukcje szkiców Zbigniewa Herberta, poprzedzone esejem "Promieniowanie" Emilii Olechnowicz.
Świat barw - świat znaczeń w języku poezji Zbigniewa Herberta / Ewa Badyda. Gdańsk : Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2008. - 257, [1] s.
Książka Ewy Badydy przynosi m.in. analizę semantyczną nazw barw w języku poezji Zbigniewa Herberta. Autorka zadaje pytanie o typ wyobraźni poetyckiej poety, zastanawiając się, czy jest ona bardziej zmysłowa, czy podporządkowana rygorowi intelektualnemu, czy zmysły są dla poety raczej narzędziem poznania, czy też sposobem interpretacji poznawanego świata. Zadaje także pytanie o spójność jego wyobraźni, jej źródła kulturowe i osobliwości. Analiza przynosi odpowiedź na pytanie o wpływ zainteresowania poety malarstwem na rozbudowanie leksyki barw, a przede wszystkim o funkcje nazw barw, które mogą być jego pochodną. Na tym przykładzie autorka przygląda się logice użycia nazw barw, operowania ich znaczeniem i powiązaniami semantycznymi, w jakie wchodzą one w obszarze tekstu. W ten sposób podejmuje się zadania określenia cech poetyckiego stylu Zbigniewa Herberta i oceny walorów artystycznych jego poezji.
W asyście jakich dzwonów : obrazy miasta w twórczości Zbigniewa Herberta / Anna Mazurkiewicz-Szczyszek ; aneks fot. Leopolis, necropolis, polis, urbs, res publica fot. Józef Maria Ruszar. Lublin : Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej Gaudium : J. M. Ruszar, 2008. - 178, [2] s., 40 s. tabl. kolor.
Książka Anny Mazurkiewicz-Szczyszek ma na celu ukazać, iż miasto nie jest tylko jednym z motywów twórczości pisarza, lecz ważną jednostką zespalającą jego dorobek. Ponadto autorka podjęła w niej próbę sportretowania Herbertowskiego uwznioślenia wybranej przestrzeni.
Wierność : wspomnienia o Zbigniewie Herbercie / wybór, red. i oprac. Anna Romaniuk. Warszawa : Dom Wydawniczy PWN, cop. 2014. - 573, [3] s.
Wspominają go w tej książce członkowie rodziny, przyjaciele z młodości, koledzy ze studiów, kochane kobiety, pisarze, malarze, tłumacze, wydawcy, redaktorzy, dziennikarze, aktorzy, „wyznawcy”, uczniowie. Ambiwalencja wpisana jest także w ich opowieści o Herbercie. Mówią o nim i o jego twórczości, spotkaniach i listach, dzieciństwie i starości, miłości i wrogości, radości i cierpieniu, realiach PRL-u i wyjazdach na Zachód, niepokoju intelektualnym i niepokoju życia, środowisku literackim i wielkiej Historii. O wierności w ciągłej zmianie. Wierności ideom, ludziom, miejscom, dziełom sztuki, sobie samemu.
Wyraz wyłuskany z piersi : szkice o twórczości Zbigniewa Herberta / red. Józef Maria Ruszar, Marek Zieliński, Brigitte Gautier. Lublin : Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej Gaudium, 2006. - 317 s.
Książka ta powstała na podstawie materiałów z Międzynarodowej Konferencji Naukowej Ośrodka Kultury Polskiej przy Uniwersytecie Paris-Sorbonne (jesienią 2004 r.) oraz Warsztatów Herbertowskich w Oborach (wiosna 2005 r.). Pierwszą część niniejszej publikacji tworzą referaty wygłoszone na konferencji zatytułowanej Herbert w oczach zachodnich literaturoznawców, która odbyła się na paryskiej Sorbonie. Są wśród nich precyzyjne analizy tekstów poetyckich i kompozycji tomików, rozprawy na temat dramatów i małych form prozy oraz artykuły podejmujące generalne pytania o role poety i poezji. Natomiast druga cześć zawiera zbiór referatów dotyczących tematyki pamięci i tożsamości w twórczości Zbigniewa Herberta, wygłoszonych na konferencji w Oborach.
Poezje i inne utwory
Barbarzyńca w ogrodzie / Zbigniew Herbert. Warszawa : Zeszyty Literackie , 2004. - 222, [2] s.
Czym jest ta książka ? Zbiorem szkiców. Sprawozdaniem z podróży. Pierwsza podróż realna po miastach, muzeach i ruinach. Druga poprzez książki dotyczące widzianych miejsc. Te dwa widzenia, czy dwie metody, przeplatają się ze sobą.
Dramaty / Zbigniew Herbert ; wstęp i przypisy Jacek Kopciński ; oprac. tekstów i nota edytorska Grzegorz Wroniewicz. Warszawa : Towarzystwo "Więzi", cop. 2008. - 285, [3] s., [24] s.
Sztuki sceniczne i radiowe Zbigniewa Herberta po raz pierwszy wydane w edycji krytycznej, na podstawie lektury rękopisów poety, uzupełnione, oczyszczone z błędów, które wkradły się do poprzednich publikacji. Konteksty interpretacyjne i tło historyczne naświetlają niekonwencjonalnie opracowane przypisy, w których wielkiemu pisarzowi towarzyszy dociekliwy badacz i odkrywca tajemnic jego dramaturgicznego warsztatu, Jacek Kopciński. Błyskotliwy esej jego autorstwa poprzedza edycję pięciu sztuk poety, wzbogaconą o niepublikowany dotąd dramat radiowy Maja.
Martwa natura z wędzidłem / Zbigniew Herbert. -Wyd. 1 w tej ed. Warszawa : Fundacja Zeszytów Literackich, 2003. - 150, [2] s.
„Martwa natura z wędzidłem”, ostatni tom szkiców, który ukazał się za życia autora, wraz z „Labiryntem nad morzem” i „Barbarzyńcą w ogrodzie” tworzy trylogię - niezwykłą opowieść o „złotych wiekach” sztuki i cywilizacji europejskiej.
"Mistrz z Delft" i inne utwory odnalezione /Zbigniew Herbert ; oprac., ułożyła w tom i opatrzyła komentarzem Barbara Toruńczyk ; współpr. Henryk Citko. -- Warszawa : Fundacja Zeszytów Literackich, 2008. - 207, [4] s.
Szkice i wiersze odnalezione w archiwum poety.
"Uświadomiłem sobie, że podróżuję po Europie po to, aby z długich i dramatycznych dziejów ludzkich wydobyć ślady, znaki utraconej wspólnoty. Dlatego romańska kolumna z Tyńca koło Krakowa, tympanon z kościoła św. Petroneli koło Wiednia i płaskorzeźby w katedrze św. Trofima w Arles były dla mnie zawsze nie tylko źródłem przeżyć estetycznych, ale uświadomieniem sobie, że istnieje ojczyzna szersza niż ojczyzna swojego kraju." Zbigniew Herbert
89 wierszy / Zbigniew Herbert ; wybór i układ aut. Wyd. nowe, popr. Kraków : Wydawnictwo a5, cop. 2008. - 180, [3] s.
Nowe wydanie opublikowanego po raz pierwszy w kwietniu 1998 roku ostatniego, osobistego wyboru wierszy Zbigniewa Herberta, który można odczytywać jako jego testament poetycki. Swój najnowszy wybór wierszy Zbigniew Herbert ułożył nie chronologicznie, jak poprzednio, lecz tematycznie. Taki układ pozwala odczytywać na nowo to wspaniałe i jedyne w swoim rodzaju zjawisko, jakim jest poezja. Nie waham się określić 89 wierszy Zbigniewa Herberta mianem wydawniczej rewelacji. A to z tego względu, że nie jest to zwykły wybór wierszy: zwykły, czyli chronologiczny, według następstwa ukazujących się tomów. Otóż, nie bacząc na chronologię, utwory zamieszczone w tej książce autor podzielił – według sobie tylko znanej zasady – na pięć części oznaczonych rzymskimi cyframi. Co łączy zamieszczone w tej samej części wiersze pochodzące z różnych zbiorów – oto pytanie dla krytyka, dla miłośnika poezji Herberta, dla każdego, kto sięgnie po tę książkę. Tak więc 89 wierszy to nie tylko nowy wybór poezji jednego z najświetniejszych poetów współczesnych, ale także – przede wszystkim! – dokonana przez tego twórcę fascynująca autointerpretacja własnego dorobku.
Pan Cogito / Zbigniew Herbert. Kraków : Wydawnictwo a5, cop. 2008. - 92, [3] s.
Do lektur Pana Cogito należą proroctwa Izajasza i pisma filozofów, ale również codzienna gazeta. Znajduje się on w kręgu oddziaływania tysięcy lat europejskiej kultury, ale jest też pod naciskiem najnowszych mód i snobizmów o motylim żywocie. Nie jest o wiele mądrzejszy czy bardziej pewny swoich racji od rzeszy swych współczesnych i współziomków. Wyróżnia go to, że próbuje myśleć, że borykając się z niepewnością i zwątpieniem stara się mimo wszystko ocalić w sobie zdolność do niezależnego myślenia. I stąd jego imię. Herbert w pewnym sensie odwraca słowa& Kartezjusza; nie tylko „myślę, więc jestem”, ale również: skoro chcę istnieć naprawdę – muszę myśleć.
Stanisław Barańczak, „Polityka”, 1974
Utwory rozproszone : (rekonesans) / Zbigniew Herbert ; wybór i oprac. edytorskie Ryszard Krynicki. Kraków : Wydawnictwo a5, cop. 2010. - 491, [2] s.
Utwory rozproszone ( Rekonesans) Zbigniewa Herberta są poetyckim suplementem do wydanego w 2008 tomu Wierszy zebranych, o którym Andrzej Franaszek pisał, że jest do „ […] czytania od nowa i na nowo, czytania wielokrotnego i w różnych porządkach, do lektury będącej poszukiwaniem tego Herberta, który jest nam najbliższy.” Utwory rozproszone to w dużej części utwory wcześniej nie publikowane, odnalezione w Archiwum Zbigniewa Herberta i opracowane przez Ryszarda Krynickiego. Zamysł kolejnego tomu pojawił się już podczas prac na Wierszami zebranymi i ostatecznie przybrał obecną formę. Suplement obejmuje wiersze powstałe na przestrzeni kilku dekad, począwszy od końca lat czterdziestych, oraz krótkie formy prozatorskie.
Węzeł gordyjski oraz inne pisma rozproszone 1948-1998.[T.] 1 / Zbigniew Herbert ; [zebrał, przedm. i notami opatrzył Paweł Kądziela]. Wyd., 2 rozszerz. i popr. Warszawa : Biblioteka "Więzi", cop. 2008. - 404 s.
Są to eseje i szkice o sztuce polskiej i francuskiej, wspomnienia o ludziach (literatach i artystach), rozmowy z malarzami i pisarzami, reportaże z wędrówek po Polsce. O ksiązce tej pisał Adam Michnik: Pasjonująca to lektura. Oto poznajemy Herberta ?w okruchach?, wielkiego autora małych form, do których sam nie przywiązywał wielkiej wagi. My jednak odnajdujemy nieomylnie niezrównaną ironię pisarza, czułość, pasję poznawczą, a czasem też fobię. Są to recenzje i felietony, sylwetki ludzi i listy do redakcji, ale nade wszystko jest tu Zbigniew Herbert, człowiek, którego wielbiło kilka pokoleń, dowcipny i kostyczny, racjonalny i emocjonalny, nieufny wobec absolutów i życzliwy światu.
Węzeł gordyjski oraz inne pisma rozproszone 1948-1998.[T.] 2 / Zbigniew Herbert ; [zebrał, przedm. i notami opatrzył Paweł Kądziela]. Wyd. 2, rozszerz. i popr. Warszawa : Biblioteka "Więzi", cop. 2008. - 477 s.
Drugie, poprawione wydanie rozproszonych pism Zbigniewa Herberta, zawierające blisko 300 jego tekstów właściwie zupełnie nieznanych, drukowanych pierwotnie w różnych czasopismach, m.in. szkice o sztuce polskiej i francuskiej, wspomnienia o ludziach, recenzje książkowe i teatralne, rozmowy z pisarzami i malarzami, reportaże. Wydanie pierwsze, które ukazało się w 2001 roku zostało przychylnie przyjęte przez krytykę, ukazało się kilkadziesiąt recenzji. Tom ten wszedł do kanonu dzieł Zbigniewa Herberta.
Wiersze zebrane / Zbigniew Herbert ; oprac. Ryszard Krynicki. Wyd. nowe. Kraków : Wydawnictwo a5, 2011. - 798, [2] s.
W tomie „ Wiersze wybrane” znalazły się utwory tworzące kanon poezji autora „Przesłania Pana Cogito”, zgromadzone w tomie 'Wiersze zebrane', a także utwory zamieszczone w „Utworach rozproszonych. Rekonesansie”, gdzie zgromadzono wiersze niedrukowane w tomach lub odczytane z rękopisów.
Artykuły z wydawnictw ciągłych za lata 1998-2014
1. "A nade wszystko żebym był pokorny..." - Zbigniew Herbert w "ogrodzie" Europy / Dorota Kozicka. Ruch Literacki. - 2003, z. 1, s. [33]-47
Eseje "Barbarzyńca w ogrodzie" Zbigniewa Herberta.
2. Czy czerń musi być zła? : o poetyckim wartościowaniu koloru czarnego w poezji Zbigniewa Herberta / Ewa Badyda. Język Polski. - 2006, z. 2, s. 116-125
Symbolika koloru czarnego, oznaczającego zło w poezji Herberta.
3. Epizod w bibliotece, czyli Herbert o filologach i literaturze / Rafał Rutkowski. Zeszyty Szkolne. - 2006, nr 2, s. 50-54
Poglądy Z. Herberta na temat literaturoznawstwa, krytyki i literatury na przykładzie utworu "Epizod w bibliotece".
4. Esej na lekcjach języka polskiego w I klasie szkoły średniej / Beata Sobczak-Gieraga. Język Polski w Szkole Średniej. - R.13: 1998/99, z.2, s.94-100
Analiza esejów Zbigniewa Herberta ,,Barbarzyńca w ogrodzie’’.
5. Formy wersu w poezji współczesnej (na przykładzie ,,Nike która się waha'' Zbigniewa Herberta) / Witold Sadowski. Przegląd Humanistyczny, 2000, nr 4, s. 15-23
6. Herbert : ciemne flukta (notatniki) / Paweł Próchniak. Polonistyka. - 2010, nr 9, s. 23-29
Interpretacja dwóch wierszy Zbigniew Herberta "Tkanina" i ""Dwie krople".
7. Herbert - inna perspektywa / Teresa Marchwicka-Grabowska. Przegląd Oświatowy. - 2014, nr 18, s. 16-17
Zbigniew Herbert.
8. Jak oswoić dla uczniów poezję współczesną? / Agnieszka Kastelik-Herbuś. Język Polski w Gimnazjum. - R. 8, nr 2 (2006/2007), s. [28]-34
Dwa konspekty lekcji języka polskiego przedstawiające działania ułatwiające interpretację przez uczniów wierszy. Tematy: "O co apeluje poeta współczesny? Miron Białoszewski [Ja stróż latarnik nadaję z mrówkowca]" i "Głos poety o współczesnej (pop) kulturze. Zbigniew Herbert, Pan Cogito a pop".
9. Kalendarium życia Zbigniewa Herberta / Przemysław Czapliński, Piotr Śliwiński. Tygodnik Powszechny. - 1999, nr 16
11. Kolega Orfeusza / Marek Zaleski. Polityka. - 2008, nr 12, s. 74-76
Poezja Zbigniewa Herberta.
12. Krytyk, który się waha / Piotr Śliwiński. Polonistyka. - 2007, nr 4, s. 13-19
Interesujący szkic poświęcony odbiorowi i odbiorcom poezji Zbigniewa Herberta.
13. Książę poetów : "We mnie jest płomień, który myśli" / Piotr Matywiecki. Nasz Czas. - 2008, nr 3, s. 3
Charakterystyka poezji Zbigniewa Herberta.
14. Lekcja z Panem Cogito / Ewa Korulska. Nowa Polszczyzna. - 1998, nr 5, s.29-35
Organizacja pracy nad wierszem Zbigniewa Herberta - karta pracy do analizy wiersza ,,Przesłanie Pana Cogito’’.
15. Ład żywiołów w twórczości Herberta / Piotr Matywiecki. Nasz Czas. - 2008, nr 6, s. 3-4
16. Mitologiczna migawka : Mieczysław Jastrun, Zbigniew Herbert i Cyprian Kamil Norwid wyjaśniają swoje fotografie / Cezary Zalewski. Ruch Literacki. - 2006, z. 4/5, s. [507]-518
Motyw fotografii w poezji.
17. "Ocalałem nie po to, aby żyć" / Piotr Matywiecki. Nasz Czas. - 2008, nr 5, s. 3
Charakterystyka twórczości Z. Herberta.
18. Odpowiedzialność poety? / Zofia Zarębianka. Polonistyka. - 1998, nr 1, s.34-38
Cz. Miłosz, Z. Herbert, T. Różewicz a postmodernistyczny paradygmat literatury. Rola poezji i poety we współczesnym świecie.
19. Odzyskać Herberta : rozmowa z poetą Ryszardem Krynickim, który opracowuje edytorsko i na nowo odczytuje utwory Zbigniewa Herberta / rozm. przepr. Justyna Sobolewska. Polityka. - 2011, nr 51, s. 90-91
20. Motyw podróży w poezji Zbigniewa Herberta / Danuta Opacka-Walasek. Język Polski w Szkole Średniej. - R.14: 1999/2000, nr 2, s.79-92
21. Myśliciel w meloniku : Zbigniew Herbert, Pan Cogito / Urszula Wykurz. Język Polski w Gimnazjum. - R. 19, nr 1(2017/2018), s. 87-99
Zadania i karty pracy dla uczniów gimnazjum.
22. ,,Potęga smaku'' - o wierszu Zbigniewa Herberta / Adam Poprawa. Polonistyka. - 1999, nr 6, s.342-344
Interpretacja.
23. Poza kanonem : wędrówki po marginesach : Zbigniew Herbert / Aneta Wiatr. Twórczość. - 1999, nr 5, s. 70-101
Komentarz do wybranych liryków.
24. Przeciw ,,tryumfowi antropomorficznej bestii'' : (prywatnie o ,,prywatnej mitologii'' Zbigniewa Herberta) / Katarzyna Kuczyńska-Koschany. Polonistyka. - 2001, nr 9, s. 531-536
Poetyka mitu, jego przed- i ponadhistoryczność. Propozycja włączenia utworu Z.Herberta ,,Król mrówek. Prywatna mitologia do ,,prywatnego’’ spisu lektur dla liceum.
25. Rola przerzutni w wierszach Zbigniewa Herberta / Jan Potkański. Przegląd Humanistyczny. - 2000, nr 4, s. 25-32
26. Rzeczywistość jak raj? : Zbigniew Herbert "Sprawozdanie z raju" / Ewa Kucharczak. Drama. - 2002/2003, z. 43, s. 11-12
Konspekt lekcji dramowej języka polskiego dla klasy III gimnazjum.
27. Testament Pana Cogito / Alissa Valles ; przeł. Agnieszka Pokojska. Literatura na Świecie. - 2008, nr 7/8, s. 313-323
Zbigniew Herbert - granice między poezją a polityką.
28. ''Umrzeć przed obrazem Goi'' : wspomnienie o Zbigniewie Herbercie / Florian Śmieja. Odra. - 1999, nr 3, s. 88-89
29. Wokół ,,ojca'' i ,,Mistrza'' w poezji Herberta / Edward Fiała. Kresy. - 2000, nr 1, s. 32-41
W twórczości poetyckiej Zbigniewa Herberta jest wiele wartości będących przedmiotem badaczy. Jednymi z nich jest ojciec i Mistrz.
30. Zbigniew Herbert / oprac. Anna Sitarek. Oblicza Edukacji. - 2008, nr 27, s. 31-32
Zestawienie bibliograficzne w wyborze.
31. Zbigniew Herbert / Adam Zagajewski. Zeszyty Literackie. - R. 23, nr 1 (2005), s. 111-115
Poezja Zbigniewa Herberta.
32. Zbigniew Herbert - (Zeszyt maturzysty ). Cogito. - 2003, nr 6, s. [39]-41
Krótka notka biograficzna oraz omówienie utworów :"Pan Cogito", "Nike która się waha", "Potęga smaku", "Do Marka Aurelego", "Tren Fortynbrasa", Apollo i Marsjasz", "Domysły na temat Barabasza".
33. Zbigniew Herbert i krytyka / Eleonora Węgłowska. Przegląd Humanistyczny. - 1999, nr 5, s. 103-119
34. Zbigniewa Herberta trylogia o etyce / Alina Biała. Polonistyka. - 1999, nr 4, s.224-229\
Interpretacja wierszy: Dęby, Rodzina Nepenthes, Tarnina.
Materiały metodyczne
1. Co może wyczarować wyobraźnia? : scenariusz lekcji w klasie VI / Halina Nocoń. Język Polski w Szkole : dla klas IV-VIII. - R. 44, z. (1998/1999), s. 51-53
Praca nad wierszem Z. Herberta ,,Pudełko zwane wyobraźnią’’.
2. ,,O wyobraźni w sposób zwykły i niezwykły...'' - propozycja lekcji w klasie VI / Małgorzata Jas. Język Polski w Szkole dla Klas IV-VI . - R. 1, nr 3 (1999/2000), s. 37-43
Praca nad wierszem Z.Herberta ,,Pudełko zwane wyobraźnią’’.
3. Podróż do źródeł znaku : o czytaniu poezji współczesnej / Magdalena Roszczynialska
Nowa Polszczyzna . - 1998, nr 2, s. 33-40
Cykl lekcji - kl.I szkoły średniej poświęconych analizie różnych tekstów kultury: Ołtarz Mariacki i wiersz Z.Herberta ,,Wit Stwosz: Uśnięcie NMP’’.