PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ
tematyczne zestawienie materiałów źródłowych opracowane w oparciu o źródła wiedzy i informacji dostępne w zasobach Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu i sieci bibliotek pedagogicznych Dolnego Śląska oraz źródła internetowe.
Janusz Tomasz
Profilaktyka i resocjalizacja nieletnich zagrożonych uzależnieniem od środków psychoaktywnych / Tomasz Janusz Wach. Warszawa : Difin, 2014.
Książka stanowi kompendium wiedzy nt. specyfiki problemu wchodzenia w obszar zagrożenia uzależnieniem od środków psychoaktywnych, w tym od alkoholu. Pokazane zostały konteksty sytuacji społeczno-prawnych nieletnich sprawców czynów zabronionych. Opisy dotyczą osób młodych i ich środowisk obciążonych przestępczością, dodatkowo mających kontakt ze środkami psychoaktywnymi. Wskazane są możliwości racjonalizacji wymienionych problemów. Warto podkreślić, że rekomendacje te dotyczą nie tylko oddziaływań na sprawców czynów zabronionych, ale też mogą być przydatne wychowawcom, nauczycielom, pracownikom socjalnym, kuratorom, policjantom, którzy zajmują się młodzieżą wchodzącą w sferę problemów związanych z niedostosowaniem społecznym.
Jędrzejko Mariusz (red. nauk.)
Współczesne teorie i praktyka profilaktyki uzależnień chemicznych i niechemicznych / red. nauk. Mariusz Jędrzejko ; Fundacja Pedagogium, Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora. Pułtusk : Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora ; Warszawa : Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, 2009
Publikacja omawia problematykę współczesnych uzależnień (konsekwencje, zasięg i znaczenie nadużywania i używania substancji psychoaktywnych, dostępność substancji psychoaktywnych, pojęcia i definicje związane z uzależnieniami) oraz podaje teorie uzależnień (biologiczne, genetyczno-behawioralne, psychologiczne, środowiskowe, socjologiczne, naukowe, filozoficzne).
Łakomski Marian
Pomóż uzależnionym ! : integralny program profilaktyczny w szkole : poradnik dla nauczycieli i wychowawców / Marian Łakomski. Wyd. 3. Kraków : Oficyna Wydawnicza "Impuls", 2007
Celem niniejszej publikacji jest opracowanie założeń integralnego programu profilaktycznego dotyczącego wychowania w trzeźwości dzieci i młodzieży. Taki program będzie nie tylko przekazywał informacje o substancjach uzależniających i uczył kompetentnych zachowań wobec własnych emocji, lecz także kształtował u wychowanków dojrzałe postawy wobec siebie i świata zewnętrznego.
Warunkiem opracowania integralnego programu wychowania w rzeźwości jest całościowe i realistyczne rozumienie wychowanka i jego sytuacji egzystencjalnej. Tego typu spojrzenie na wychowanka oznacza, że jego ewentualne problemy z alkoholem lub zdolność do zachowania abstynencji wynikają nie ze skłonności biologicznych czy emocjonalnych, ale przede wszystkim są uwarunkowane jakością jego więzi międzyosobowych i jego dojrzałością etyczną. W tej perspektywie profilaktyka uzależnień polega nie tylko na promowaniu zdrowia fizycznego i psychicznego, lecz także, a nawet przede wszystkim na poprawianiu jakości więzi międzyosobowych oraz pogłębianiu etycznej wrażliwości wychowanka i jego najbliższego środowiska: rodzinnego, rówieśniczego, szkolnego i społeczno - kulturowego. Skuteczna profilaktyka polega bowiem na takim wychowaniu, które pozwala na odróżnienie tego, co rozwija, od tego, co deprecjonuje, aby budować umiejętność kierowania własnym życiem w sposób świadomy i odpowiedzialny.
Miller William R., Forcehimes A., Zweben Allen
Terapia uzależnień : podręcznik dla profesjonalistów / William R. Miller, Alyssa A. Forcehimes, Allen Zweben ; tł. Małgorzata Cierpisz. Kraków : Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014.
Uzależnienie to powszechny problem kliniczny - problem, w którego kontekście zaangażowanie personelu terapeutycznego może przesądzać o kwestiach życia i śmierci. Dzięki lekturze tego niezbędnego podręcznika praktycy dowiedzą się, jak mogą skutecznie pomagać klientom cierpiącym na zaburzenia spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych. Świetnie napisany, podręcznik zawiera podstawy wiedzy przydatnej specjalistom i innym praktykom. Autorzy są jednymi z najlepszych ekspertów w swojej dziedzinie; przedstawiają najbardziej aktualne koncepcje diagnostyczne i terapeutyczne oraz omawiają praktyczne, szczegółowo opracowane narzędzia kliniczne.
Autorzy podręcznika objaśniają najnowsze dokonania naukowe i pokazują, jak można je wykorzystać w praktyce klinicznej. Omawiają pełne spektrum form pomocy ? od badań przesiewowych i oceny diagnostycznej, przez detoksykację i zindywidualizowaną rehabilitację po terapię podtrzymującą zmiany. Przedstawiając wachlarz metod terapeutycznych, które znalazły umocowanie w badaniach naukowych, w poszczególnych rozdziałach szczegółowo opisują założenia terapii poznawczo-behawioralnej, terapii opartej na filozofii dwunastu kroków, terapii motywującej, farmakoterapii i pracy z rodzinami. Poruszają najważniejsze kwestie kliniczne, w tym między innymi sposoby reagowania na opór, wspierania klientów w wypełnianiu zaleceń terapeutycznych, postępowania z zaburzeniami współwystępującymi czy korzystania z duchowych form wsparcia w procesie zdrowienia.
Ostaszewski Krzysztof
Skuteczność profilaktyki używania substancji psychoaktywnych : podstawy opracowywania oraz ewaluacja programów dla dzieci i młodzieży / Krzysztof Ostaszewski. Warszawa : Wydawnictwo Naukowe "Scholar", 2003. - 299 s.
Problem skuteczności szkolnej profilaktyki problemów alkoholowych lub narkotykowych wzbudza ostatnio wiele kontrowersji i jest przedmiotem gorącej dyskusji. Autor odpowiada na pytanie, jakich wymiernych efektów możemy spodziewać się, podejmując działania profilaktyczne w szkole. Zarazem próbuje nakreślić systematyzację naukowych podstaw profilaktyki używania substancji psychoaktywnych. Pierwsza część książki omawia podstawy profilaktyki z perspektywy nauk o wychowaniu, ochrony i promocji zdrowia, wiedzy o czynnikach ryzyka i czynnikach chroniących oraz wybranych teorii psychospołecznych. Druga część relacjonuje metodologię i wyniki eksperymentalnych badań ewaluacyjnych nad popularnymi w Polsce szkolnymi programami profilaktycznymi oraz przedstawia interesujące wyniki badań jakościowych nad kluczowymi elementami tych programów. Książka jest adresowana do pedagogów, psychologów, socjologów i studentów nauk społecznych oraz do liderów i animatorów działań profilaktycznych, którzy poszukują wiedzy na temat podstaw konstruowania i ewaluacji programów profilaktycznych.
Artykuły z czasopism w wyborze
1. Goetz, Magdalena. Narkotyki i dopalacze : skuteczna profilaktyka w szkole. "Głos Pedagogiczny" 2015, nr 69, s. 46-49.
Profilaktyka antynarkotykowa w klasie szkolnej (szkoła podstawowa i gimnazjum). Porady dla nauczycieli jak rozmawiać z dziećmi
i nastolatkami o narkotykach i innych substancjach psychoaktywnych.
2. Goetz, Magdalena. [Procent], skręty, szlugi.... "Głos Pedagogiczny" 2014, nr 58, s. 4-7.
Używanie papierosów, alkoholu, narkotyków czy dopalaczy przez młodzież - skala problemu, przyczyny, profilaktyka.
3. Inglot-Kulas, Joanna. "Dopalacze" : nowe narkotyki, nowe zagrożenie : raport z badań 2015. "Nowe Horyzonty Edukacji" 2016, nr 1, s.
31-39.
Społeczna świadomość zagrożenia. Skala używania "dopalaczy". Dostępność. Ryzyko zdrowotne a przyjmowanie "dopalaczy". Działania
informacyjno-profilaktyczne.
4. Kuciak, Anna. Szkoła wobec nowych narkotyków – dopalaczy. "Trendy (czasopismo elektroniczne)" 2015, nr 4, s. 28-32.
Opis czym są dopalacze,w jakiej postaci występują, jak działają, czego ludzie oczekują od dopalaczy, jakie mogą być konsekwencje dla
użytkownika, jak rozpoznać ich użycie, co zrobić, gdy podejrzewamy, że uczeń jest pod wpływem dopalacza, co szkoła może zrobić, by
ochronić uczniów przed podjęciem pierwszych prób z substancjami psychoaktywnymi.
5. Łobodziński, Filip. Dopalacze kradną życie - kampania edukacyjno-informacyjna Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Komendy Głównej
Policji. "Serwis Informacyjny Narkomania" 2015, nr 3, s. 24-27.
6. Malczewski, Artur. Dopalacze wyzwaniem dla systemu pomocy. "Świat Problemów" 2015, nr 11, s. 14-19.
Dopalacze - historia powstania, używanie wśród młodzieży, profilaktyka.
7. Matuszkiewicz, Eryk. Zając, Magdalena. Młodzież - dopalacze - profilaktyka. "Wychowanie na Co Dzień" 2015, nr 5, 9-17.
Socjoterapia metodą pracy profilaktycznej z młodzieżą zagrożoną nowymi substancjami psychoaktywnymi.
8. Kuciak, Anna. Szkoła wobec nowych narkotyków – dopalaczy. "Trendy (czasopismo elektroniczne)" 2015, nr 4, s. 28-32.
Opis czym są dopalacze,w jakiej postaci występują, jak działają, czego ludzie oczekują od dopalaczy, jakie mogą być konsekwencje dla
użytkownika, jak rozpoznać ich użycie, co zrobić, gdy podejrzewamy, że uczeń jest pod wpływem dopalacza, co szkoła może zrobić, by
ochronić uczniów przed podjęciem pierwszych prób z substancjami psychoaktywnymi.
9. Niepokólczycka-Gac, Jagna. Środki psychoaktywne - przegląd, profilaktyka, interwencje. "Szkoła : miesięcznik dyrektora" 2015, nr 9, s.
35-37, 42-46.
Przyczyny i rodzaje uzależnień. Dopalacze. Nowe przepisy w szkole. Procedury i programy. Załączniki: Wzory związane ze środkami
psychoaktywnymi. Narkotyki - przegląd, działanie i skutki.
10. Wojcieszek, Krzysztof A.. Dopalacze - krótka interwencja profilaktyczna w grupie. "Remedium" 2010, nr 11, s. 1-3.
Elementy programu profilaktycznego na temat dopalaczy dla osób w wieku 15-18 lat.
11. Zakrzewski, Tomasz. Dopalacze mogą Cię wypalić - poznaj fakty. "Serwis Informacyjny Narkomania" 2010, nr 3, s. 22-25.
Przedstawienie założeń i przebiegu akcji profilaktyczno-edukacyjnej Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii pod hasłem
"Dopalacze mogą Cię wypalić - poznaj fakty".